国家电网公司新一轮农网改造升级工程顺利推进
?ужна Америка — еден од седумте континенти на планетата Зем?а. Се нао?а на ?ужната Зем?ина полутопка, односно во ?ужната полутопка. Таа е дел од целокупното копно Америка, инаку поделено на три континенти, ме?у кои спа?а и ?ужна Америка (покра? северна и средна Америка). Името на ово? континент, исто како и на другите две Америки, доа?а од името на итали?анскиот морепловец Америго Веспучи.
?ужна Америка зафа?а површина од околу 17,818,508 км2 и има население од околу 355,070,540 жители. Според овие податоци, ?ужна Америка е на четврто место во светот во секо?а од овие две категории, по Евроази?а, Африка и Северна Америка.
Географи?а
[уреди | уреди извор]На?истурените координати на ?ужна Америка се:
- Од запад до исток - од ’ртот Агуха (во Перу) до Бранко (во Бразил)
- Од север до ?уг - од ’ртот Гал?инас (во Колумби?а) до Сан Диего (во Аргентина).
?ужна Америка е претежно низински континент. На?големите планини се нао?аат на запад, а тоа се Андите. На?висока точка на континентот е врвот Аконкагва (во Аргентина, на Андите), додека на?ниската се нао?а во Амазонскиот слив (Бразил). На?голема (на?полноводна) река е Амазон. На?големо езеро во ?ужна Америка е езерото Титикака кое се нао?а во Перу.
Открива?е
[уреди | уреди извор]Открити?ата на ?ужна Америка, главно, ги вршеле шпански и португалски морепловци. Магелан, при своето плове?е околу Зем?ата, прв пловел покра? источните брегови на ?ужна Америка. При непосредното открива?е, важна улога имал истражувачот Педро Кабрал во 1500 година, ко? стигнал и посетил некои делови на Бразил. Поради тоа што бил поранешна португалска колони?а, во Бразил, денес, се зборува португалскиот ?азик. Западните брегови ги истажувал Франсиско Писаро, а во внатрешноста на ?ужна Америка прв продрел Гонсалес Писаро. Така, поголемиот дел од зем?ите на ?ужна Америка паднале под шпанска колони?ална власт. Подоцна, во XIX век, тие прогласиле независност, но шпанскиот ?азик останал како офици?ален скоро во сите зем?и од Средна и од ?ужна Америка, освен во Бразил.
Држави во ?ужна Америка
[уреди | уреди извор]Во ?ужна Америка се нао?аат дванаесет независни и ме?ународно признати држави и две територии:
| држава | гл. град | површина | население (2009) |
|---|---|---|---|
 Аргентина |
Буенос Аирес | 2 777 410 | 40 134 000 |
 Боливи?а |
Сукре | 1 098 600 | 9 879 000 |
 Бразил |
Бразили?а | 8 547 400 | 192 180 000 |
 Венецуела |
Каракас | 912 050 | 28 585 000 |
 Гва?ана |
?ор?таун | 215 080 | 762 000 |
 Еквадор |
Кито | 272 050 | 14 094 000 |
 Колумби?а |
Богота | 1 141 800 | 45 218 000 |
 Парагва? |
Асунсион | 406 750 | 6 349 000 |
 Перу |
Лима | 1 285 200 | 29 132 000 |
 Суринам |
Парамарибо | 163 820 | 520 000 |
 Уругва? |
Монтевидео | 175 020 | 3 361 000 |
 Чиле |
Сант?аго | 755 480 | 17 004 000 |
| Француска Гва?ана | Каен | 83 530 | 187 000 |
Геологи?а
[уреди | уреди извор]?ужна Америка настанала со одделува?е од огромното копно Гондвана, ко?а ги зафа?ала и денешна Африка, Индискиот потконтинент и дел од Антарктикот. Поконкретно, таа се издвоила од Африка, за што ни сведочи и денешниот облик на континентот. Ово? континент се споил со Средна Америка (а со тоа и со Северна) со формира?ето на Панамскиот Провлак.
Рел?еф
[уреди | уреди извор]?ужна Америка се состои од три природни рел?ефни целини:
- Андите на запад;
- Бразилската Висорамнина и Гва?анските Планини на исток;
- пространите низини во пореч?ето на реките Амазон и Парана.
Брегова разгранетост
[уреди | уреди извор]?ужна Америка се одликува со помалку разгранета брегова лини?а ме?у континентите на Зем?ата. Познача?ни се делтата на Амазон, заливот Ла Плата, неколку помали заливи во ?ужните делови на Аргентина и некои помали острови во ?ужните делови на континентот.
Клима
[уреди | уреди извор]
Климатските одлики во ?ужна Америка се тесно зависни од климатските по?аси. Биде??и низ ?ужна Америка поминува екваторот, поголемиот дел од континентот се одликува со тропски и суптропски климатски одлики, а помалиот со умерена клима. Поточно, во екваторскиот по?ас се нао?аат територи?ата на Амазони?а, Гва?анските Планини и северните делови од Андите. Затоа овде е присутна екваторска клима со високи температури и голема влажност и врнежи. ?ужно од екваторскиот по?ас се простираат територии со тропска и суптропска клима. Тие ги зафа?аат средишните делови на Андите, низините по тековите на реката Парана и Бразилските Планини и висорамнини. Во ?ужните делови на ?ужна Америка е присутна умерена клима ко?а е под големо вли?ание на ладните морски струи од ?уг. На кра?ниот ?уг, односно на Огнена Зем?а, се присутни супполарни климатски одлики. Врз климатските одлики во ?ужна Америка големо вли?ание имаат планинските масиви и морските струи. Тоа значи дека, оде??и кон поголемите надморски височини, климата се менува од континентална во типично планинска. Отвореноста спрема океанските широчини овозможува ветровите да носат влажен воздух кон копното на ?ужна Америка и присуство на свежо време. Од ?ужните области покра? бреговите на ?ужна Америка се движат ладни морски струи, кои, исто така, предизвикуваат посвежо време. Посебен климатски тип во ?ужна Америка е пустинската клима, ко?а се ?авува во западните делови, поточно во северните делови на државата Чиле. Таква е пустината Атакама.
Хидрографи?а
[уреди | уреди извор]Сливови
Водите од ?ужна Америка, главно, истекуваат во сливовите на Тихиот и Атлантскиот Океан. Мал дел од територи?ата на Андите претставува внатрешното неистечно сливно подрач?е. Поради непосредното простира?е на Андите покра? брегот на Тихиот Океан и наглото спушта?е кон морето, сливната територи?а е значително помала од сливот на Атлантскиот Океан. Во сливот на Тихиот Океан реките се куси и брзи.
Реки
Во сливот на Атлантскиот Океан течат поголем бро? реки. Такви се Ориноко, Амазон, Токантинс, Сан Франциско, Парана и други. Амазон е една од на?големите реки на Зме?ата. Извира на Андите на околу 5 000м височина, а се велва во Атлантскиот Океан со голема делта. ДОлга е 6 400км. Површината на сливот изнесува 7,2 милиони км2. Широчината на реката во средниот тек изнесува околу 20км, а при утоката - околу 80км. Поради тоа се нарекува и ?река - море“. Во Амазон се влеваат околу 500 реки, од кои 20 се подолги од 1 500км. На?големи притоки се Медеира и Рио Негро. Амазон има 2 максимума на водосто?от. На?висок водосто? има во ма?, кога од ?ужните притоки се влеваат големи количества вода. Тогаш се поплавуваат огромни територии на рамниците. Во Амазон се чувствува приливот на Атлантскиот Океан. Амазон и притоките се важни пловни патишта, така што реката има големо сообра?а?но значе?е. Парана е река што извира ка? бразилските Планини, а се влева како естуар во заливот Ла Плата. Долга е околу 4 700км, со сливна површина од околу 3 милиони км2. Во неа се влева реката Парагва?, ко?а тече низ средината на Гран Чако и Пампас. Двете реки се пловни и имаат големо сообра?а?но значе?е. Покра? нив се изградени пове?е големи градови.
Езера
Во ?ужна Америка нема големи природни езера. На Андите посто?ат поголем бро? леднички езера, од кои напознато е езерото Титикака. Во кра?брежните делови на Атлантскиот Океан се сре?аваат пове?е езера - лагуни.
Растителен и животински свет
[уреди | уреди извор]Климатските фактори во ?ужна Америка условиле присуство на различни вегетациски области. Во екваторската област, поради, топлината и врнежите, се развиле пространи, густи и непроодни прашуми, кои се нарекуваат селваси. Тие се сре?аваат во сливот на реката Амазон, на околу 5 милиони км2. Прашумата се состои од пове?е растителни катови, ме?у кои растени?ата што бараат на?многу светлина достигнуваат височина од над 50м. Северно и ?ужно од амазонската прашума се простираат области со високи треви. Тие во сливот на реката Ориноко се нарекуваат ?аноси, а на Бразилската Висорамнина се нарекуваат кампоси. Овие високотревни области кон ?уг се простираат до Гран Чако. Во областите на ланосите и кампосите има разорани површини на кои се одгледуваат кафе, како, ше?ерна трска и друго. ?ужните делови на Бразилската Висорамнина и северните делови на рамницата Гран Чако се одликуваат со суптропски климатско вегетациски одлики. Во нив владеат жешки лета и благи зими. Во овие области се одгледуваат лимони, портокали, мандарини, ше?ерна трска, тутун, градинарски култури и друго. Во рамницитена долниот тек на реката Парана се ?авуваат огромни степски тревни области, кои се нарекуваат пампи, и разорани поли?а на кои се одгледуваат пченица, пченка и други житни и градинарски култури. Во кра?ните ?ужни делови, односно во Патагони?а се простираат области со ниски тревни површини. Во ?ужна Америка се распространети различни животински видови. На?карактеристични за континентот се ламата и мраво?адот. Во Амазони?а се присутни ма?муни, разни видови птици, особено папагали, разновидни влекачи, ме?у кои и на?големата зми?а, анаконда. Во ланосите и во кампосите се присутни различни тревопасни животни, антилопи и лами, а во шуми од ?веровите се сре?аваат ?ужноамериканската мечка, ?агуарот, пумата и чакалот. Во кампосите и во пампите се одгледуваат голе бро? домашни животни. Наз?астапени се говедата, овцитеи сви?ите.
Поврзано
[уреди | уреди извор]Наводи
[уреди | уреди извор]Надворешни врски
[уреди | уреди извор]
?ужна Америка на Ризницата ?
| ||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
.svg){kind=small}
|