“海龙Ⅲ”潜水器完成首次海试

Deutsches Reich Германски Ра?х
1918–1933
Flag Coat of arms
Химна: Песната на Германците Das Lied der Deutschen
Германи?а во времето на Ва?марската Република
Главен град	Берлин
Говорени ?азици	германски
Уредува?е	со?узна парламентарна република; либерална демократи?а
Претседател
? 1918–1925	Фридрих Еберт
? 1925-1934	Паул фон Хинденбург
Канцелар
? 1919	Филип Ша?деман (прв)
? 1923	Густав Штрасеман
? 1933	Адолф Хитлер (последен)
Legislature	Ра?хстаг
? државен совет	Ра?хсрат
Историски период	Ме?увоен период
? Основана	9 ноември 1918
? Хитлер ?а зазел власта и станал канцелар	30 ?ануари 1933
? Ра?хстагски пожар	27 февруари 1933
? Акт од 1933 година	23 март 1933
Површина
1925	468.787 km2 (181,000 sq mi)
Население
? 1925	62.411.000
Валута	Германска папиермарка (?), (1919-1923) Германска Рентенмарка (1923-1924) Ра?хмарка (??) (1924–1933)
Претходници Наследници Германско Царство Нацистичка Германи?а
Денес дел од	Германи?а Полска Руси?а
Горе прикажаниот грб бил користен до 1928, потоа заменет од со друга верзи?а.

百度 但至少在新赛季开始前，羽协要对羽超的相关工作进行完善和强化，尽早让羽超摆脱掉伪职业化的外衣。

Ва?марската Република, офици?ално позната како Германски Ра?х — историски период на Германи?а од 9 ноември 1918 до 23 март 1933 година, за време на ко? таа претставувала уставна федерална република за прв пат во сво?ата истори?а; оттука и се нарекува и неофици?ално се прогласува како Германска Република. Неформалното име на периодот потекнува од градот Ва?мар, ко? бил дома?ин на конститутивното собрание кое ?а формирала неговата влада. На англиски, републиката обично се нарекувала ?Германи?а“, со ?Ва?марска Република“ (термин воведен од Адолф Хитлер во 1929 година) вообичаено се користел до 1930-тите години.

По поразот во Првата светска во?на (1914–1918), Германи?а била исцрпена и принудена да потпише мир во оча?ни околности. Свеста за неизбежниот пораз предизвикала револуци?а, абдицира?е на ка?зерот Вилхелм II, формално предава?е на Со?узниците и прогласува?е на Ва?марската Република на 9 ноември 1918 година.

Во не?зините почетни години, републиката ?а зафатила сериозни проблеми, како што се хиперинфлаци?ата и политички екстремизам, вклучува??и политички убиства и два обиди за презема?е на власта од страна на борбени паравоени сили; на ме?ународно ниво, зем?ата претрпела изолаци?а, намалена дипломатска положба и спорни односи со Големите сили. До 1924 година, голема доза на монетарна и политичка стабилност била обновена, а републиката уживала релативен просперитет во следните пет години; ово? период, понекогаш познат како Златни дваесетти, се карактеризира со значителен културен процут, соци?ален напредок и постепено подобрува?е на односите со странство. Според Договорите од Локарно од 1925 година, Германи?а тргнала кон нормализира?е на односите со своите соседи, признава??и ги пове?ето територи?ални промени според Верса?скиот договор од 1919 година и обврзува??и се никогаш да не оди во во?на. Следната година, таа се приклучила на Друштвото на народите, што ?а означило не?зината реинтеграци?а во ме?ународната заедница. Сепак, особено ка? политичката десница, остана силно и широко распространето незадоволство против договорот и оние кои го потпишале и поддржале.

Големата депреси?а од октомври 1929 година сериозно вли?аела на слабиот напредок на Германи?а; високата невработеност и последователните соци?ални и политички немири довеле до колапс на големата коалици?а на канцеларот Херман Милер и почеток на претседателските кабинети. Од март 1930 година наваму, претседателот Паул фон Хинденбург користел итни овластува?а за да ги поддржи канцеларите Ха?нрих Брунинг, Франц фон Папен и генералот Курт фон Шла?хер. Големата депреси?а, влошена од политиката на Брунинг на дефлаци?а, довела до пораст на невработеноста. На 30 ?ануари 1933 година, Хинденбург го назначил Адолф Хитлер за канцелар на чело на коалициската влада; Екстремно десничарската Нацистичка парти?а на Хитлер имала две од десетте места во кабинетот. Фон Папен, како заменик-канцелар и доверлив човек на Хинденбург, требало да послужи како сива еминенци?а ко? ?е го држи Хитлер под контрола; овие намери лошо ги потцениле политичките способности на Хитлер. До кра?от на март 1933 година, Уредбата за пожарот во Ра?хстагот и Законот за овластува?е од 1933 година биле користени во перцепирана вонредна состо?ба за ефективно да му се даде на новиот канцелар широко овластува?е да де?ствува надвор од парламентарната контрола. Хитлер веднаш ги искористил овие овластува?а за да го спречи уставното управува?е и да ги суспендира гра?анските слободи, што довело до брз колапс на демократи?ата на федерално и државно ниво и создава?е на еднопартиска диктатура под негово водство.

До кра?от на Втората светска во?на во Европа во 1945 година, нацистите управувале со Германи?а под изговор дека сите вонредни мерки и закони што ги спроведуваат се уставни; особено, никогаш немало обид за замена или суштинска измена на уставот на Ва?марската Република. Сепак, презема?ето на власта од страна на Хитлер (Machtergreifung) ефикасно ставило кра? на републиката, заменува??и ?а не?зината уставна рамка со принципот дека ?зборот на Фирерот е пред сè пишан закон“ (германски: Führerprinzip).

Име и симболи

Ва?марската Република е така наречена затоа што собранието што го усвоил не?зиниот устав се состанало во Ва?мар од 6 февруари до 11 август 1919 година, но ова име станало во употреба дури по 1933 година.

Терминологи?а

Поме?у 1919 и 1933 година, ниту едно име за новата држава не било широко прифатено, па така старото име Германски Ра?х (германски: Deutsches Reich) било офици?ално задржано, иако ретко ко? го користел за време на периодот на Ва?мар. Десно од спектарот, политички ангажираните го отфрлиле новиот демократски модел и биле згрозени кога ?а виделе честа на традиционалниот збор Ра?х поврзан со него. Центрум, Парти?ата на католичкиот центар, го фаворизирала терминот ?Германска Народна Држава“ (германски: Deutscher Volksstaat), додека во умерената левица Соци?алдемократската парти?а на Германи?а на канцеларот Фридрих Еберт го претпочитал терминот ?Германска Република“ (германски: Deutsche Republik). До средината на 1920-тите, пове?ето Германци ?а нарекувале сво?ата влада неформално како Германска Република, но за многумина, особено на десницата, зборот ?Република“ претставувал болен потсетник за владината структура за ко?а верувале дека била наметната од странски државници и за протерува?ето на ка?зерот Вилхелм како последица на масовното национално понижува?е.

Првото забележано спомнува?е на терминот ?Ва?марска Република“ (германски: Republik von Weimar) дошло за време на говорот што го одржал Адолф Хитлер на митингот на Нацистичката парти?а во Минхен на 24 февруари 1929 година. Неколку недели подоцна, терминот Ва?марска Република повторно бил употребен од Хитлер во напис во весник. Ве?е во текот на 1930-тите, терминот стапил во употреба, и во и надвор од Германи?а.

Според историчарот Ричард ?е? Еванс:

Посто?аната употреба на терминот ?Германско Царство“, До?чес Ра?х, од страна на Ва?марската република... создаде слика ме?у образованите Германци што одекна многу подалеку од институционалните структури што ги создаде Бизмарк: наследникот на Римското Царство; визи?ата за Бож?ото Царство овде на зем?ата; универзалноста на неговото бара?е за сузеренитетот; и попрозаична, но не помалку мо?на смисла, концептот на германска држава ко?а ?е ги вклучи сите германски говорители во централна Европа - ?еден народ, еден ра?х, еден водач“, како што беше нацистичкиот слоган.

Знаме и грб

Црно-црвено-златната тробо?ка на германските револуции од 1848 година била именувана како национално знаме во Уставот на Ва?мар. Таа била укината во 1935 година откако нацистичката парти?а дошла на власт. Грбот првично бил заснован на Ра?хсадлер (?царски орел“) воведен со Уставот од Паулскирхе од 1849 година, а об?авен во ноември 1911 година. Во 1928 година, новиот диза?н на Карл-Тоби?ас Шваб бил усвоен како национален грб, ко? се користел сè додека не бил заменет со нацистичкиот Ра?хсадлер во 1935 година и повторно усвоен од Со?узна Република Германи?а во 1950 година.

Вооружени сили

Reichskriegsflagge за време на периодот на Ва?мар

По поразот на Германи?а во Првата светска во?на, неколку милиони во?ници на царската германска арми?а или едноставно се разотишле сами или биле формално демобилизирани. Привремената цивилна влада и Врховната армиска команда (ВАК) планирале да ги префрлат преостанатите единици на мирновременска арми?а. Според условите на Верса?скиот договор, новата во?ска, Ра?хсверот, била ограничена на 100.000 лу?е, а Ра?хсмарин (морнарицата) на 15.000. Договорот забранувал воздухопловни сили, подморници, големи воени бродови и оклопни возила.

Офици?алното формира?е на Ра?хсверот се случило на 1 ?ануари 1921 година, откако биле исполнети ограничува?ата. Во?ниците на Ра?хсверот положиле заклетва на Ва?марскиот устав. Главниот командант бил претседателот на Ра?хот, додека министерот за вооружени сили на Ра?хот извршувал командно овластува?е. Воено право на команда (Kommandogewalt) било во рацете на Врховната армиска команда (ВАК). Добиениот дуализам поме?у цивилната мо? и воената команда требало да стане тежок товар за Републиката. Додека министерот на Ра?хсвер, Ото Геслер, бил задоволен со ограничените политички и административни должности за време на неговиот мандат (1920-1928), Ханс фон Сект, началник на армиската команда од 1920 до 1926 година, успеал во голема мера да го отстрани Ра?хсверот од контролата на Ра?хстагот. Под Сект, Ра?хсверот се развил во ?држава во државата“.

За време на Каповиот држвен удар во 1920 година, Сект одбил да го распореди Ра?хсверот против Фра?корпс вклучени во пучот но веднаш потоа Црвената арми?а на Рур брутално била задушена за време на Руровото востание. Ра?хсверот, исто така, го организирал таканаречениот ?Црн Ра?хсвер“, та?на резерва на персонал поврзан со паравоени формации, за кои Ра?хсверот се сметал за водечки. Таа развила далекусежна соработка со советската Црвена арми?а, што довело до та?на обука на германските воени пилоти со ?асно крше?е на Верса?скиот договор.

Со падот на Сект во 1926 година, Ра?хсверот направил промена на курсот за ко? првенствено бил одговорен полковникот Курт фон Шла?хер. Целта била да се разбуди широка соци?ална поддршка за повторно вооружува?е и да се милитаризира самото општество за целите на идното во?ува?е. Под претседателството на Ра?хот на Пол фон Хинденбург, раководството на Ра?хсверот добило зголемено политичко вли?ание и на кра?от помогнало да се одреди составот на владите на Ра?хот. Како резултат на тоа, Ра?хсверот значително придонел за разво?от на авторитарен претседателски систем за време на последната фаза на Ва?марската Република.

Во 1935 година, две години по доа?а?ето на власт на Адолф Хитлер, Ра?хсверот бил преименуван во Вермахт. Тоа биле обединетите вооружени сили на нацистичкиот режим.

Истори?а

Заднина

Германи?а и Централните сили се бореле со Со?узниците од Првата светска во?на поме?у 28 ?ули 1914 и 11 ноември 1918 година. Во?ната завршила со 20 милиони воени и цивилни смртни случаи, вклучува??и 2.037.000 германски во?ници и од 424.000 до 763.000 цивили, многу од нив од болести и глад како резултат на со?узничката блокада на Германи?а.

По четири години во?на на пове?е фронтови во Европа и ширум светот, последната со?узничка офанзива започнала во август 1918 година, а позици?ата на Германи?а и Централните сили се влошила што ги навело да молат за мир. Откако првичните понуди биле отфрлени од страна на со?узничките сили, гладот и нема?ето во воените години се здружиле со свеста за претсто?ниот воен пора з за да помогнат да се поттикне Германската револуци?а. На 9 ноември 1918 година била прогласена република и била об?авена абдикаци?ата на ка?зерот Вилхелм II, што го означувало кра?от на Германското Царство и почетокот на Ва?марската Република. Примир?ето со кое завршиле борбите било потпишано на 11 ноември.

Германи?а ?а загубила во?ната затоа што не?зините со?узници се соочиле со пораз и не?зините економски ресурси биле при кра?, додека кон кра?от на летото 1918 година во Франци?а ве?е пристигнувале нови американски во?ници со брзина од 10.000 дневно. Поддршката ме?у населението започнало да се распа?а во 1916 година, а до средината на 1918 година многу Германци сакале кра? на во?ната. Сè поголем бро? од нив почнале да се поврзуваат со политичката левица, како што се Соци?алдемократската парти?а и порадикалната Независна соци?алдемократска парти?а, ко?а барала прекин на во?ната. Кога на генералите им станало очигледно дека поразот е при рака, генералот Ерих Лудендорф го убедил ка?зерот дека Германи?а треба да продолжи со примир?е и дека мнозинските партии во Ра?хстагот, а не Врховната армиска команда (ВАК), треба да преземат одговорност за тоа. Иако се повлекувале, германските во?ски сè уште биле на француска и белгиска територи?а кога во?ната завршила на 11 ноември. Лудендорф и Пол фон Хинденбург тогаш почнале да прокламираат дека дефетизмот на цивилното население - особено соци?алистите - го направил поразот неизбежен. Митот за забива?е нож во грб бил раширен од десницата во текот на 1920-тите и гарантирал дека многу монархисти и конзервативци ?е одби?ат да ?а поддржат владата на, како што ги нарекле ?ноемвриските криминалци“. Дестабилизирачкиот ефект на митот за убод во грб врз ва?марската демократи?а претставувал важен фактор во подемот на националсоци?ализмот.

Ноемвриска револуци?а (1918–1919)

Морнари за време на бунтот во Кил, ноември 1918 година

На 29 октомври 1918 година, избувнал бунт ме?у морнарите во Вилхелмсхафен; слични немири потоа се прошириле и станале познати како бунтот во Кил на 3 ноември. Морнарите, во?ниците и работниците почнале да избираат совети на работници и во?ници (Arbeiter- und Soldatenr?te) по моделот на советите од Руската револуци?а од 1917 година. Револуци?ата се проширила низ цела Германи?а, а учесниците ?а зазеле воената и цивилната мо? во одделни градови. Презема?ата на мо?та биле постигнати насекаде без загуба на животи.

Во тоа време, соци?алистичкото движе?е, кое претставувало претежно работници, било поделено ме?у две големи левичарски партии: Независната соци?алдемократска парти?а на Германи?а (НСПГ), ко?а повика на непосредни мировни преговори и се залагала за командна економи?а во советски стил, и Соци?алдемократската парти?а на Германи?а (СПД), позната и како Мнозинската соци?алдемократска парти?а на Германи?а (МСПД), ко?а ?а поддржувала во?ната и се залагала за парламентарен систем. Бунтот предизвикал голем страв ка? приврзаниците на монархи?ата и во средните класи поради аспирациите на советите во советски стил. За центристичките и конзервативните гра?ани, зем?ата изгледала како да е на работ на комунистичка револуци?а.

До 7 ноември револуци?ата стигнала до Минхен, што резултирало со бегство на кралот Лудвиг III од Бавари?а. МСПД одлучила да ?а искористи нивната поддршка на ниво на грасрут и да се стави на чело на движе?ето. Тие се приклучиле на повиците за абдицира?е на ка?зер Вилхелм II, а кога то? одбил, канцеларот Максимили?ан од Баден об?авил ?авно дека ка?зерот и престолонаследникот Вилхелм ве?е го сториле тоа. Густав Носке (МСПД) бил испратен во Кил за да спречи какви било понатамошни немири и ?а презел задачата да ги контролира бунтовничките морнари и нивните поддржувачи во касарната во Кил. Морнарите и во?ниците го пречекале, а то? успеал да ?а смири ситуаци?ата.

На 9 ноември 1918 година, Германската Република била прогласена од членот на МСПД Филип Ша?деман во зградата на Ра?хстагот во Берлин, што го налутило Фридрих Еберт, лидерот на МСПД, ко? сметал дека праша?ето за монархи?а или република треба да го одговори националното собрание. Два часа подоцна, во Берлинската палата била прогласена Слободна соци?алистичка република. Прогласот бил издаден од Карл Либкнехт, ко-водач со Роза Луксембург од комунистичката Спартаков со?уз, група од неколку стотици поддржувачи на Руската револуци?а ко?а се здружила со Независната соци?алдемократска парти?а на Германи?а (НСПГ) во 1917 година Истиот ден, во потег ко? бил спротивен на уставот, биде??и само Ка?зерот можел да назначи канцелар, принцот Макс од Баден, на бара?е на Еберт, му ги префрлил неговите овластува?а како канцелар. Со оглед на масовната поддршка за порадикални реформи ме?у работничките совети, коалициската влада наречена Совет на народните пратеници (Rat der Volksbeauftragten) била формирана, составена од три членови на НСПГ и три членови на МСПД. Советот, предводен од Еберт за МСПД и Хуго Хасе за НСПГ, управувале со Германи?а од ноември 1918 до ?ануари 1919 година Иако новата влада била потврдена од Берлинскиот Работнички и Во?нички совет, на неа се спротивставил Спартаковиот со?уз.

Филип Ша?деман се обра?а пред толпата од прозорецот на Канцелари?ата на Ра?хот, 9 ноември 1918 година.

На 11 ноември 1918 година, германските претставници во Компие? потпишале примир?е. Тоа практично ги завршило воените операции ме?у со?узниците и Германи?а. Тоа било германска капитулаци?а, без никакви отстапки од страна на со?узниците; поморската блокада требало да продолжи сè додека не се договорат целосните мировни услови.

Извршниот совет на Работничкиот и Во?ничкиот совет на Голем Берлин повикал на Национален конгрес на советите (Reichsr?tekongress) што се одржал од 16 до 21 декември 1918 година. Наспроти опозици?ата на порадикалните членови кои барале соци?алистичка република, Еберт, поддржан од големото мнозинство на МСПД на Конгресот, можел да закаже избори за привремено Национално собрание што ?е де?ствува како привремен парламент и ?е добие задача да пишува демократски устав за парламентарна влада.

За да се осигури дека новата влада ?е ?а задржи контролата врз зем?ата, Еберт и генералот Вилхелм Гронер, наследникот на Лудендорф како водач на Врховната армиска команда (ВАК), го склучил та?ниот пакт Еберт-Гронер на 10 ноември. По телефон, Еберт ветил дека ?е дозволи единствената команда на трупите да остане со офицерскиот кор, додека Гронер ветил дека во?ската ?е биде ло?ална на владата и дека ?е и помогне во не?зината борба против левичарските револуционери. Договорот го означил прифа?а?ето на новата влада од страна на во?ската, но новите вооружени сили на Ра?хсверот, ограничени со Верса?скиот договор на 100.000 армиски во?ници и 15.000 морнари, останале целосно под контрола на германската офицерска класа.

Поме?у Мнозинската соци?алдемократска парти?а на Германи?а (МСПД) и Независната соци?алдемократска парти?а на Германи?а (НСПГ) настанало несогласува?е откако Еберт го повикал во?ниците на Врховната армиска команда (ВАК), да го смират бунтот на левичарската воена единица на 23/24 декември 1918 година во ко?а членовите на Volksmarinedivision (Народна морнарица дивизи?а) го заробиле командантот на градскиот гарнизон Ото Велс на МСПД и ?а окупирале Канцелари?ата на Ра?хот каде што имал свои канцеларии Советот на народните пратеници. Последователните улични борби го напуштиле 11 загинати членови на ВАК и 56 припадници на редовната арми?а. Водачите на НСПГ биле лути поради, како што верувале, предавството од страна на МСПД, ко?а според нив се здружила со антикомунистичката во?ска за да ?а потисне револуци?ата. Како резултат на тоа, НСПГ го напуштила Советот на народните пратеници по само седум недели. На 30 декември, расколот се продлабочил кога Комунистичката парти?а на Германи?а (КПГ) била формирана од голем бро? радикални левичарски групи, вклучително и Спартаковиот со?уз и левото крило на НСПГ.

Во ?ануари, Спартаковиот со?уз , во она што стнало познато како Спартаково востание, го искористил големиот штра?к во Берлин и се обидел да воспостави комунистичка влада. Востанието било задушено од паравоените единици Фра?корпс, составени од во?ници доброволци. По крвавите улични тепачки, Роза Луксембург и Карл Либкнехт биле набргу убиени по нивните апсе?а на 15 ?ануари. Со афирмаци?ата на Еберт, одговорните не биле судени пред воен суд, што довело до благи казни, што го направило Еберт непопуларен ме?у радикалните левичари. 

Службена разгледница на Народното собрание

Табела на Ва?марскиот устав од 11 август 1919 година. То? го заменил законот за привремената власт на Ра?хот од 10 февруари 1919 година.

Изборите за националното собрание, на кои на жените им било дозволено да гласаат за прв пат, се одржале на 19 ?ануари 1919 година МСПД освоила на?голем дел од гласовите со 37,9%, додека НСПГ била петта со 7,6%. За да се избегнат тековните борби во Берлин, Националното собрание се состанало во градот Ва?мар, дава??и и го неофици?алното име на идната Република. Ва?марскиот устав создал парламентарна република со Ра?хстагот избран со пропорционална застапеност.

За време на дебатите во Ва?мар, борбите продолжиле спорадично низ Германи?а. На 7 април 1919 година во Минхен била прогласена Баварската Советска Република, но брзо била уништена од Фра?корпс и остатоците од редовната арми?а. Падот на Советската Република Минхен под овие единици, од кои многумина биле на екстремната десница, резултирал со раст на екстремно десничарски, антисемитски движе?а и организации во Бавари?а, вклучително и конзул на организаци?ата, Нацистичката парти?а и општества на прогонети руски монархисти. Револуционерни чувства се по?авиле и во источните држави каде ме?уетничкото незадоволство ме?у Германците и малцинските Пол?аци довело до Шлески востани?а и Големополско востание во германската провинци?а Позен, ко?а станала дел од Втората Полска Република според условите на Верса?скиот договор.

Години на криза (1919-1923)

Товар од Првата светска во?на

Во четирите години по Првата светска во?на, ситуаци?ата на пове?ето германски цивили останала страшна. Повоената економска криза била резултат на изгубениот предвоен индустриски извоз, загубата на увезени суровини и прехранбени производи поради континенталната блокада, загубата на прекуокеанските колонии на Германи?а и влошува?ето на должничките салда кои биле влошени со големата зависност на Германи?а. на обврзници да плати за во?ната. Економските загуби може делумно да се припишат на продолжува?ето на со?узничката блокада на Германи?а до потпишува?ето на Верса?скиот договор на 28 ?уни 1919 година. Се проценува дека поме?у 100.000 и 250.000 германски цивили починале од болест или глад поме?у кра?от на во?ната и потпишува?ето на договорот. Голем дел од германските цивили очекувале животот да се врати во предвоената нормала откако би биле укинати ограничува?ата, но големиот недостиг на храна продолжил. Во 1922 година, на пример, потрошувачката на месо не се зголемила од воените години. Со 22 килограми по човек годишно, тоа било помалку од половина од 52 килограми потрошени во 1913 година. Германските гра?ани го почувствувале недостигот на храна подлабоко отколку за време на во?ната, биде??и реалноста била многу спротивна на нивните очекува?а.

Веднаш повоеното индустриско производство паднало на нивоата од 1880-тите, или 57 проценти од неговата вредност во 1913 година. БДП по глава на жител во 1919 година изнесувал само 73% од споредливиот бро? од 1913 година. Контролираната демобилизаци?а ?а задржала невработеноста на почетокот на околу еден милион. До ?ануари 1922 година стапката на невработеност паднала на само 0,9%, но инфлаци?ата предизвикала реалните плати на пове?ето работници да бидат значително пониски отколку што биле во 1913 година. работниците, чии плати не одржувале чекор со работниците од приватниот сектор, и на Германците од средната класа кои инвестирале во воени обврзници или кои за сво?от живот се потпирале на заштеди, инвестиции или пензии. Она што некогаш за нив претставувало значителна заштеда, во суштина станало безвредно поради огромниот пад на вредноста на папирмарката.

По четири години во?на и глад, многу германски работници биле разочарани од капиталистичкиот систем и се надевале на нов период под соци?ализмот или комунизмот. Соци?алистите доминирале со новата револуционерна влада во Берлин, а во градовите низ Германи?а биле формирани бро?ни краткотра?ни советнички републики. Дури и откако биле потиснати, идеолошките судири ме?у Левицата и поддржувачите на поранешното царство довеле до политичко насилство и екстремизам. Младата република се нашла во речиси посто?ана економска и политичка криза до 1924 година.

Верса?ски договор

Верса?скиот договор ставил кра? на воената состо?ба ме?у Германи?а и пове?ето со?узнички сили и поставил услови за мир. То? бил потпишан на 28 ?уни 1919 година и може да се подели во четири главни категории: територи?ални праша?а, разоружува?е, репарации и доделува?е на вина.

Германски територи?ални загуби од Верса?скиот договор

---

Територи?ално, Германи?а морала да се откаже од суверенитетот над не?зините колонии и во Европа загубила 65.000 квадратни километри или околу 13% од не?зината поранешна територи?а - вклучува??и 48% од не?зините ресурси со железо и 10% од ?агленот - заедно со 7 милиони лу?е, или 12% од не?зиното население. Сар бил ставен под контрола на Друштвото на народите 15 години, а производството од рудниците за ?аглен во областа заминувало во Франци?а. Алзас-Лорен, ко? Пруси?а го анектирала по Француско-пруската во?на од 1870/71 година, повторно станал француски. Северниот дел на Шлезвиг-Холшта?н станал територи?а на Данска по референдум. На исток, значителна количина на територи?а била изгубена за обновената Полска. Територи?ата Мемел била отстапена на со?узничките сили, и Данциг станал територи?а под Друштвото на народите како Слободен град Данциг. Полскиот коридор ?а оставила Источна Пруси?а физички одвоена од остатокот на Германи?а.

Карта ко?а ги прикажува областите под окупаци?а на Ра?нска област

Според условите на примир?ето од 1918 година и на Договорот од Верса?, француските, британските, белгиските и американските трупи ?а окупирале Ра?нската област, областа на Германи?а на западниот брег на реката Ра?на, заедно со мостовите на источниот брег во близина на Келн, Ма?нц и Кобленц. Покра? тоа, Ра?нска област и областа ко?а се протегала на 50 километри источно од Ра?на требало да се демилитаризира. Франци?а ?а барала окупаци?ата и за да се заштити од обновениот германски напад и како колатерал за германските репарации. Окупаци?ата требало да трае 15 години, до 1934 година, но завршила во 1930 година

Одредбите за разоружува?е на договорот биле наменети да ?а направат идната германска арми?а неспособна за офанзивна акци?а. Исто така во?ската била ограничена на не пове?е од 100.000 мажи со само 4.000 офицери и без генералштаб; морнарицата можела да има на?многу 15.000 мажи и 1.500 офицери. Ра?нската област требало да биде демилитаризирана и окупирана, а сите утврдува?а во Ра?нска област и 50 километри (31 мил?и) источно од реката биле среушени. На Германи?а и било забрането да има воздухопловни сили, тенкови, отровен гас, тешка артилери?а, подморници или дредноути. Требало да се предадат голем бро? не?зини бродови и целото вооружува?е поврзано со воздухот.

Германи?а морала да ги компензира со?узничките сили за загубите и штетите од во?ната, а точната сума останала да се утврди подоцна (член 233). Краткорочно се барало да плати еквивалент од 20 мили?арди златни марки на рати до април 1921 година (член 235).

На?спорниот член од договорот, таканаречената клаузула за воена вина, не го користел зборот ?вина“. Се наведува дека Германи?а ?а прифатила целосната одговорност за сите загуби и штети од во?ната што им била наметната на со?узниците од агреси?ата на Германи?а и не?зините со?узници (член 231).

Импликациите на членот 231 и територи?алните загуби особено ги налутиле Германците. Договорот бил омаловажуван како диктиран наместо договор за мир. Филип Ша?деман, тогашниот министер за претседател на Германи?а, пред Националното собрание во Ва?мар на 12 ма? 1919 година из?авил: ?Ко?а рака не треба да овене што ги става овие окови на себе и на нас? То? поднел оставка наместо да ги прифати условите, но откако со?узниците се заканиле дека ?е ги продолжат непри?ателствата, Националното собрание гласало да го одобри договорот на 23 ?уни. То? бил потпишан во Париз пет дена подоцна.

Об?аснува??и го подемот на екстремните националистички движе?а во Германи?а непосредно по во?ната, британскиот историчар Иан Кершо укажал на ?националниот срам“ што ?се чувствуваше низ цела Германи?а поради понижувачките услови наметнати од победничките со?узници и рефлектирани во Верса?скиот договор... со не?зината конфискаци?а на територи?ата на источната граница и уште пове?е не?зината ?клаузула за вина“. Адолф Хитлер посто?ано ?а обвинувал републиката и не?зината демократи?а за прифа?а?е на угнетувачките услови од договорот.

Воена вина

Членот 231 од Верса?скиот договор бил нашироко сфатен не само како правна легитимизаци?а на репарациите, туку и како морална осуда на Германи?а, и предизвикал бура од негодува?е ка? германската ?авност. Непри?ателството кон него доа?ало од целиот политички спектар, од кра?ната десница до умерените владини партии до КПГ.

По стапува?ето на сила на договорот, советот за надворешна политика ?а продолжил државната контрола на дебатата за вината во во?ната. Одделот за воена вина го финансирал и раководел Центарот за проучува?е на причините за во?ната, ко? требал да обезбеди ?научна“ поддршка за ?кампа?ата за невиност“ во странство. За пропаганда на во?ната на невиноста дома, бил основан ?Работен комитет на германските здружени?а“ со претставници на многу групи кои се сметале за ?погодни за добро општество“. Во 1919 година, Националното собрание на Ва?мар формирало парламентарна комиси?а за испитува?е на настаните што довеле до ?избувнува?е, продолжува?е и губе?е на Првата светска во?на“. Не?зините резултати биле со сомнителна вредност поради недостатокот на соработка од државната служба и во?ската и поради зголеменото меша?е на владата, ко?а сакала да спречи германско признава?е на вината пред светската ?авност. Комитетот заседавал до 1932 година.

Во текот на Првата светска во?на, известува?ето за во?ната претставувало одговорност на германскиот Генералштаб и по 1918 година на Архивот на Потсдам Ра?х, основан од генералот Ханс фон Сект, ко? се посветил на задачата да ?а ?отфрли“ германската воена вина и воени злосторства. Како резултат на тоа, раководството на Ра?хсверот со неговиот главно антидемократски персонал во државната служба, заедно со советот за надворешна политика, го одредил приказот на во?ната во Ва?марската Република.

Сè на сè, имало мало об?ективно и критичко преиспитува?е на причините за во?ната или на одговорноста на Германи?а за неа во академската средина, политиката или медиумите за време на ва?марскиот период. Офици?алниот поглед на истори?ата продолжил да го следи аргументот издаден од Врховната армиска команда (ВАК) во 1914 година дека Германи?а била загрозена од инвази?а и опкружува?е. Ревидира?ето на условите од Верса?скиот договор станало главна цел на германската надворешна политика.

Консензусот што се спротивставил на ?клаузулата за вина во во?ната“ придонел многу за промовира?е на агитаци?а против странски зем?и и Ва?марскиот устав. И ДНВП и, особено, НСДАП го преиспитале целиот повоен поредок и пропагира?е на ?воената лага за вина“. Во согласност со националните конзервативни и буржоаски десничарски партии, тие ги обвиниле владе?ачките партии дека придонеле за понижува?ето на Германи?а со потпишува?ето на договорот и дека и го ускратиле правото на самоопределува?е.

Политички превира?а: Капов Пуч и Рурово востание

Младата република од самиот почеток била изложена на напади и од екстремната десница и од екстремната левица. Левицата ги обвинила соци?алдемократите за предавство на идеалите на работничкото движе?е поради нивното со?узништво со старите елити; Десницата ги сметала поддржувачите на Републиката одговорни за поразот на Германи?а во Првата светска во?на, оцрнува??и ги како ?ноемвриски криминалци“ и инсинуира??и дека германската арми?а, ко?а сè уште се борела на непри?ателска почва кога завршила во?ната, била прободена во грб од нив и револуци?ата (митот за забива?е на нож во грб).

Толпата во Берлин ?а гледа Маринската бригада Ерхард како маршира под царскиот воен знак за време на Каповиот Пуч

Во Каповиот Пуч во март 1920 година, единиците на Фра?корите под генералот фон Литвиц го окупирале владиниот кварт во Берлин и го назначиле поранешниот пруски државен службеник Волфганг Кап за канцелар на Ра?хот во обид да ?а поништи револуци?ата и да воспостави автократска влада. Легалната влада побегнала од Берлин и повикала на генерален штра?к. Пучот брзо пропаднал поради одбива?ето на министерската бирократи?а да ги послуша наредбите на Кап. Ра?хсверот, сепак, се покажал како несигурен. То? усвоил став на чека?е и гледа?е под команда на генералот фон Сект, началник на Канцелари?ата на во?ниците, ко? из?авил дека ?Ра?хсвер не пука на Ра?хсвер“.

Некои од работничката класа не се ограничиле на пасивен отпор кон Каповиот Пуч. Особено во Рур, каде што незадоволството од недостатокот на национализаци?а на клучните индустрии било особено големо, биле формирани совети кои се обиделе да ?а зграпчат локалната мо?. Во Руровото востание, борбите слични на гра?анска во?на избувнале кога Црвената арми?а на Рур, составена од околу 50.000 вооружени работници, главно приврзаници на КПГ и НСПГ, го искористила нарушува?ето предизвикано од генералниот штра?к за да ?а преземе контролата врз индустриската област. По крвавите битки во кои загинале околу 1.000 бунтовници и 200 во?ници, единиците на Ра?хсвер и Фра?корите го задушиле бунтот на почетокот на април.

Во Бавари?а, Каповиот Пуч довел до антирепубликанска реконструкци?а на владата што ?а направила Слободната држава таканаречена ?клетка на редот“ (Ordnungszelle) во рамките на Ва?марската Република и место за собира?е на десничарските конзервативни и реакционерни сили. Нестабилните политички услови во раната фаза на Ва?марската Република биле очигледни и на изборите за Ра?хстагот во 1920 година, на кои централно-левичарската Ва?марска коалици?а, ко?а дотогаш имала мнозинство од три четвртини, загубила дури 125 места од партиите на двете лево и десно ориентирани.

Политички атентати

Мати?ас Ерзбергер, еден од потписниците на примир?ето од 1918 година, бил убиен во 1920 година.

Валтер Ратенау, германскиот министер за надворешни работи, бил убиен во 1922 година.

Острата политичка поларизаци?а што се случила станала видлива во атентатите на важни претставници на Републиката од страна на членовите на десничарската екстремистичка организаци?а Конзул. Министерот за финансии Мати?ас Ерзбергер бил убиен во август 1921 година, а министерот за надворешни работи Валтер Ратенау во ?уни 1922 година. И два?цата биле клеветени дека се усогласени со поранешните непри?атели на Германи?а во однос на исплата на репарации. Ерзбергер, исто така, бил нападнат поради потпишува?ето на договорот за примир?е во 1918 година, а Ратенау се обидел да ?а скрши надворешната изолаци?а на Германи?а по Првата светска во?на преку Рапалскиот договор (1922), ко? отворил дипломатски односи со новиот Советски Со?уз, се откажал од сите воени претензии и ме?усебно ги откажал предвоените долгови. Ратенау, исто така, привлекол десничарска екстремистичка омраза затоа што бил Евреин. Со донесува?ето на Законот за заштита на Републиката, со ко? се зголемиле казните за политички мотивирани акти на насилство, се формирал специ?ален суд за заштита на Републиката и се забраниле организации, печатени матери?али и митинзи кои се спротивставувале на уставната републиканска форма на владее?е со цел да се запрат десничарските непри?атели на Републиката. Конзервативното судство од царскиот период, кое сè уште останало на своето место и донело благи казни против десничарските државни криминалци, придонело нивните активности да не можат тра?но да се одвратат.

Репарации и окупаци?а на Рур

По сери?а ме?ународни конференции за да се утврдат репарациите за кои била одговорна Германи?а, во ма? 1921 година била претставена сума од 132 мили?арди ра?хсмарки, кои требало да се платат или во злато или во стоки како што се железо, челик и ?аглен. Канцеларот ?озеф Вирт немал друг избор освен да прифати, но во обид да ?а намали сумата, то? ?а започнал германската политика на ?исполнува?е“ (Erfüllungspolitik). Со обидот да ги исполни пла?а?ата, то? имал намера да им покаже на со?узниците дека бара?ата се надвор од економските можности на Германи?а. Во ма? 1922 година, кога Ра?хсмаркот брзо ?а губел вредноста, на Германи?а и бил одобрен мораториум на пла?а?е поради силните француски приговори.

Во ?ануари 1923 година Франци?а ?а обвинила Германи?а за неисполнува?е на обврските. Францускиот министер, претседател Ре?монд Поенкаре, го сметал неуспехот на Германи?а да плати репарации како лост што може да го искористи за да постигне одво?ува?е на Ра?нската област од Германскиот Ра?х, француско бара?е што било одбиено од Британците во Верса?. Откако Комиси?ата за репараци?а утврдила дека германските испораки на ?аглен биле мали, француските и белгиските трупи на 11 ?ануари 1923 година ве?е марширале низ Ра?нската област, на?продуктивниот индустриски регион во Германи?а, и ?а презеле контролата над пове?ето не?зини рударски и производствени компании. Германската влада под канцеларот Вилхелм Куно одговорила со политика на ненасилен пасивен отпор на окупаци?ата. Ги подмирувала трошоците за неработените фабрики и рудници и ги пла?ала работниците кои штра?кувале. Не може??и да ги подмири огромните трошоци на ко? било друг начин, прибегнала кон печате?е пари. Заедно со долговите што ги имала државата за време на во?ната, тоа било една од главните причини за хиперинфлаци?ата што следела.

Сфа?а??и дека продолжува?ето на курсот е неодржливо, новиот канцелар на Ра?хот Густав Стреземан го прекинал пасивниот отпор во септември 1923 година Француската и белгиската окупаци?а завршила во август 1925 година, по договорот (планот на Доус) за реструктуира?е на пла?а?ата на Германи?а. Вкупната исплата на репарации од 1920 до 1931 година (кога пла?а?ата биле суспендирани на неодредено време) изнесувал 20 мили?арди марки. 12,5 мили?арди биле готовина кои на?многу дошле од заеми дадени од банкари од ?у?орк. Остатокот бил стока како ?аглен и хемикалии или од средства како железничка опрема.

Хиперинфлаци?а

Милиони белешки се користат како подлога за гребе?е

Хиперинфлаци?ата поттикната од одговорот на владата на окупаци?ата на Рур предизвикала цената на леб да се зголеми од 3 ра?хсмарки во 1922 година на 80 мили?арди ра?хсмарки во ноември 1923 година. Цените растеле толку брзо што лу?ето побрзале да ?а трошат сво?ата плата на паузите за ручек пред таа да изгуби пове?е од сво?ата вредност. Надворешната тргови?а станала невозможна, како и германската способност да плати репарации. Додека личните заштеди станале практично безвредни, така станале и фиксните долгови. Сопствениците на зем?иште или ку?и од средната класа често излегувале напред биде??и нивните долгови ?а изгубиле вредноста заедно со валутата. Големите индустриски концерни профитирале на ист начин, а богатството било концентрирано во помалку раце. Класичен пример бил Хуго Стинес, ко? ?а заслужил титулата Крал на инфлаци?ата користе??и ги неговите ефекти врз долгот за да собере контролни интереси во 1.535 бизниси со 2.890 различни погони до 1924 година Импери?ата на Стинс пропаднала откако инфлаци?ата спонзорирана од владата била запрена со воведува?ето на Рентенмарк на 15 ноември 1923 година. Еден американски долар станал еквивалент на 4,20 рентенмарки; девизниот курс бил од 1 рентенмарк до еден трилион хартиени марки. Новите пари биле поддржани од златните резерви на Ра?хот заедно со хипотеката од 3,2 мили?арди Рентенмарк на зем?ишните поседи во зем?оделството, индустри?ата и тргови?ата. Воведува?ето на Рентенмарк било успешно во стабилизира?ето на германската валута и економи?ата.

Дополнително политичко насилство и хитлеровиот пуч

Со прогласува?ето на Ра?нската Република на 21 октомври 1923 година дошло до краткотра?но сецесионистичко движе?е, како резултат на кое делови од работната сила се пове?е се радикализирале. Во Саксони?а и Тиринги?а, комунистите освоиле доволно места за да учествуваат во владите под претседателите на соци?алдемократските министри. Во двете држави комунистите биле протерани со Ра?х-егзекуции (Reichsexekutionen) користе??и го членот 48 од Ва?марскиот устав. Во Ра?хстагот, соци?алдемократите ?а повлекле сво?ата поддршка од владата на Куно и влегле во голема коалици?а под канцеларот на ДВП Густав Стреземан.

Националистичката десница, особено во Бавари?а, го означила прекинува?ето на отпорот на Рур како предавство. Со крше?е на уставот на Ва?мар, Бавари?а прогласила вонредна состо?ба, а извршната власт му била пренесена на Густав Ритер фон Кар како државен генерален комесар. Ра?хсверот под команда на началникот на арми?ата, генерал Ханс фон Сеект, ко? имал свои владини амбиции насочени против левичарските партии и ва?марскиот парламентаризам, се однесувал ло?ално кон владата на Стресман само во однос на неговите сопствени интереси. И покра? потезите против владите во Саксони?а и Тиринги?а, не била преземена акци?а против Бавари?а, каде што Кар подготвувал воен удар со цел да ?а собори владата на Ра?хот во соработка со баварската во?ска под окружниот командант Ото фон Лосов.

Постер што го промовира Хитлеровиот Mein Kampf

Во 1920 година, Германската работничка парти?а станала Националсоци?алистичка германска работничка парти?а (НСДАП), или Нацистичка парти?а, ко?а на кра?от ?е стане движечка сила во колапсот на Ва?марската Република. Адолф Хитлер се именувал себеси за претседател на парти?ата во ?ули 1921 година. На 8 ноември 1923 година, во пакт со Ерих Лудендорф, лига на националистички борбени општества наречена Кампфбунд, го презел состанокот што Кар и Лосоу го одржувале во една пивница во Минхен. Лудендорф и Хитлер из?авиле дека владата на Ва?мар е соборена и дека планираат да ?а преземат контролата над Минхен следниот ден. Кар и Лосоу го организирале отпорот на Хитлер, со што обидот за државен удар бил лесно запрен. Хитлер бил уапсен и осуден на пет години затвор за велепредавство, минимална казна за обвинението. Служел помалку од осум месеци во удобна ?ели?а, прима??и дневен прилив на посетители до неговото ослободува?е на 20 декември 1924 година. Додека бил во затвор, Хитлер го направил Mein Kampf, ко? ги изложил неговите идеи и идни политики. Хитлер одлучил во иднина да се фокусира на правните методи за стекнува?е мо?.

Златен период (1924-1929)

Од 1924 до 1929 година претставувал период на релативна стабилност за Ва?марската Република. Познат во Германи?а како ? Goldene Zwanziger? (Златни дваесетти), неговите истакнати карактеристики биле внатрешната консолидаци?а и зближува?е во надворешните работи, заедно со растечката економи?а и последователно намалува?е на гра?анските немири, иако подобрува?ата дошле без да се воспостави одржлива основа за парламентарната демократи?а. Иако признава?ето на не?зините обврски за репарации од страна на Германи?а промовирала реинтеграци?а во современиот државен систем и светските пазари, таа исто така развила силна зависност од американскиот капитал. Стабилноста била делумно поза?мена и на кра?от само површна.

Рамка за економска политика

Суштинска основа за релативната стабилизаци?а била реструктуира?ето на репарациите преку планот на Доус. Без одредува?е конечна вкупна сума, планот го регулирал обемот, составот и сигурноста на трансферите за идните годишни исплати на репарации. Последното требало да го гарантира американскиот финансиски експерт Паркер Гилберт, ко? како агент за репарации можел директно да вли?ае на германската фискална и финансиска политика со цел да се обезбеди монетарна стабилност. Прифа?а?ето на планот на Доус во Ра?хстагот долго било неизвесно – делови од десницата зборувале за ?ново ропство на германскиот народ“ и КПГ за ропството на германскиот пролетари?ат. Откако планот бил усвоен, то? и донел на Ва?марската Република значителен прилив на американски заеми од државните фондови, како и од приватните инвеститори. Парите служеле и како почетно финансира?е за репарации и како помош за економско заживува?е. Германските железници, Народната банка и многу индустрии биле ставени под хипотека како обезбедува?е на заемите.

Економската консолидаци?а што се случила по периодот на хиперинфлаци?а била во голема мера на сметка на наемниците и економската средна класа. Осумчасовниот ден, едно од главните општествени достигнува?а на револуци?ата 1918/1919 година, во многу случаи било напуштено; државната служба била погодена од масивни крате?а на работни места и намалува?а на платите; а рационализаци?ата и концентраци?ата во големите индустрии продолжила и ги лишила многу мали и средни претпри?ати?а од нивната егзистенци?а. Штедачите и доверителите кои биле повредени од инфлаци?ата, практично останале без знача?на компензаци?а.

Декларациите за соци?ални гаранции содржани во Ва?марскиот устав имале само ограничен ефект и биле во впечатлива контраст со многуте искуства на општествено опа?а?е. Од 1924 година натаму, малите штедачи кои биле осиромашени или економски уништени од инфлаци?ата, барем можеле да ги искористат предностите на системот за соци?ална заштита организиран од државата. Новиот систем, сепак, се карактеризирал со ?ситни тестови под анонимна соци?ална бирократи?а“ и со придобивки што обезбедувале егзистенци?а само на егзистенци?ално ниво. Во кратката врвна фаза на целокупното економско закрепнува?е и економскиот оптимизам, осигурува?ето за невработеност било воведено во 1927 година. Во некои аспекти, тоа било ?високата точка на соци?алната експанзи?а на Републиката“, иако користела само дел од работната сила и не покривала посто?ана невработеност. Во ме?увреме, државата вовела и нов систем на соци?ално осигурува?е.

Божи?но емитува?е на канцеларот Вилхелм Маркс, декември 1923 година

Парламентарниот систем на Ва?марската демократи?а претставувал израз на партиски пе?заж ко? бил силно карактеризиран и фрагментиран од класните и општествените мил?еа. Членовите на Ра?хстагот како претставници на интересите на нивните соодветни електорати честопати имале тесни граници на нивната подготвеност за компромис. Таквата класна и статусна свест била дел од наследството на царскиот перидо и продолжил да има ефект, иако исто така било делумно преобликувана од масовна култура ориентирана кон потрошувачите и слободното време, ко?а се по?авила во 1920-тите и била поттикната од новите медиумски форми на записи, филм и радио. Лу?ето од сите класи и слоеви оделе во кино или седеле пред радио. Масовната култура укажала на насоката на демократизаци?а и конзервативците ?а толкувале како интелектуално срамнува?е и пад на вредностите. Класните фронтови постепено биле омекнати од масовната култура, означува??и го ?класното општество во транзици?а“.

Нестабилен политички систем

Откако претседателот на Ра?хот Еберт починал на почетокот на 1925 година на 54-годишна возраст, кандидатот на партиите кои ?а поддржувале Републиката, Вилхелм Маркс од Централната парти?а, бил поразен во вториот круг од претседателските избори во Ра?х во 1925 година од кандидатот на националистичка десница, Паул фон Хинденбург, 48,3% спрема 45,3%. И покра? фактот што Хинденбург однапред из?авил дека има намера да ?а извршува функци?ата во согласност со Уставот на Ва?мар, неговиот изборен успех покажал колку далеку зем?ата се префрлила надесно од почетоците на Ва?мар со соци?алистички претседател.

Изборите во Ра?хстагот во ма? 1924 и декември 1924 година повторно биле неуспеси за Ва?марската коалици?а (СДП, ДДП и Центар), ко?а започнала толку удобно во 1919 година и ко?а ?а задржала сво?ата позици?а како ?бедем на демократи?ата“ само во Пруси?а. На изборите во ма?, коалициските партнери загубиле вкупно 13 места, додека десното крило ДНВП и левото крило КПГ освоиле 82 места. Откако СПД го напуштила кабинетот на Густав Стреземан во ноември 1923 година во знак на протест поради егзекуциите на Ра?хот против Саксони?а и Тиринги?а, таа повторно не учествувала во владата до ?уни 1928 година. Од 1924 до 1928 година, имало тро?ца канцелари: Вилхелм Маркс од парти?ата Центар (двапати), непартискиот Ханс Лутер и Херман Милер од СПД. Вкупно имало седум кабинети под тро?цата канцелари.

Надворешна политика

Густав Штреземан, ко? бил канцелар на Ра?хот во 1924 година и министер за надворешни работи од 1924 година до неговата смрт во 1929 година

И покра? честите промени на персоналот во канцелари?ата на Ра?хот и во владините кабинети поме?у 1923 и 1928 година, сепак посторла ефективна константа ка? министерот за надворешни работи Густав Штреземан од Германската народна парти?а. Со неговата промена од ?монархист во срцето“ во ?републиканец во разумот“, како што самиот го изразил, Штреземан извршил стабилизирачко вли?ание врз политичкиот разво? на Републиката не само како канцелар на Ра?хот во 1923 година, туку и во текот на целиот период за неговото учество во владата.

То? барал ослободува?е од ограничува?ата на Верса?скиот договор исклучиво со мирни средства и преку ме?усебно разбира?е, иако без напушта?е на долгорочните ревизионистички намери како што е вра?а?ето на територи?ата отстапена на Полска. То? ?а презел иници?ативата за Договорите од Локарно од 1925 година, со кои се решиле западните граници на Германи?а, но го оставиле отворено праша?ето за источните. Преку постигнува?е разбира?е со Франци?а и обезбедува?е на рамноправна позици?а на Германи?а во Друштвото на народите во 1926 година, то? ?а извел Ва?марската Република надвор од изолаци?а. Германи?а потпишала арбитражни конвенции со Франци?а и Белги?а и арбитражни договори со Полска и Чехословачка, обврзува??и се да ги упатува сите идни спорови до арбитражен трибунал или до Посто?аниот суд на ме?ународната правда. Како резултат на планот на Доус, странските трупи го напуштиле Рур во 1925 година Покра? тоа, Берлинскиот конгрес од 1926 година гарантирал дека односите со Советскиот Со?уз остануваат неоптоварени. Почнува??и од 1925 година, постоела та?на и незаконска соработка поме?у Ра?хсверот и Црвената арми?а. Германи?а тестирала оруж?е во Советскиот Со?уз што било забрането со Верса?скиот договор, вклучува??и авиони, тенкови и отровен гас.

Поволните ефекти што се очекувале од Договорите од Локарно до одреден степен биле остварени. Првата зона на Ра?нска област била испразнета во 1925 година, француско-германските економски односи биле проширени преку договори, а Воената ме?усо?узничка комиси?а за контрола, ко?а го надгледувала германското разоружува?е, ?а напуштило Германи?а во 1927 година. Во 1928 година, Штрезман одиграл важна посредничка улога ме?у САД и Франци?а во преговорите за пактот Келог-Бра?анд, ме?ународен договор за мир.

Откако во 1928/29 година бил изготвен целосниот распоред за репарации според планот на Доус, се одржале нови преговори. Во ?Планот на ?анг“ што резултирал, праша?ето за можното олеснува?е било комбинирано со план за конечно решава?е на праша?ето за репарации. Наместо годишна исплата од 2,5 мили?арди ра?хсмарки предвидени во планот на Доус, требало да се платат просечни 2 мили?арди - првично 1,7 мили?арди во период од 59 години. Со перспектива за, како што се сметало, конечен план за репарации и со оглед на подготвеноста на Германи?а да ?а прифати одговорноста до 1988 година, Франци?а во паралелни преговори го признала повлекува?ето на во?ниците од окупираната Ра?на пет години порано отколку според Верса?скиот договор. За националистичката десница во Германи?а, пред сè, товарот за репарации што се протегал низ генерациите бил то? што обезбедил пропагандно гориво за нивната агитаци?а против Ва?марската Република. ДНВП и нацистичката парти?а спровеле референдум против планот на ?анг, ко? не успеал со голема разлика поради слабиот од?ив, но преку него националсоци?алистите можеле да ?а искористат сво?ата пропаганда за да привлечат внимание на целата зем?а кон себе и да остават сво? белег на десничарскиот раб на партискиот спектар.

Култура

Во 1920-тите се случила извонредна културна ренесанса во Германи?а. За време на на?лошата фаза на хиперинфлаци?а во 1923 година, клубовите и баровите биле полни со шпекуланти кои го трошеле сво?от дневен профит за да не ?а изгубат вредноста следниот ден. Берлинските интелектуалци одговориле со осуда на ексцесите на она што тие го сметале за капитализам и бара??и револуционерни промени на културната сценографи?а.

?Златните дваесетти“ во Берлин: ?ез-бенд свири во хотелот Еспланада, 1926 година.

Под вли?ание на кратката културна експлози?а во Советскиот Со?уз, германската литература, кино, театар и музички дела влегле во фаза на големо творештво. Иновативниот уличен театар донел претстави во ?авноста, а кабаре сцената и ?ез-бендовите станале многу популарни. Според клишето, современите млади жени биле американизирани, со шминка, кратка коса, и со крше?е на традиционалните обичаи. Еуфори?ата околу ?озефин Бе?кер во метрополата Берлин, на пример, каде што била прогласена за ?еротска божица“ и на многу начини и се восхитувале и почитувале, разгорело дополнителни ?ултрамодерни“ сензации во главите на германската ?авност. Уметноста и новиот тип на архитектура што се предава во училиштата ?Баухаус “ ги одразувале новите идеи од тоа време, при што уметниците како ?ор? Грос биле казнети за клевета на во?ската и за богохуле?е.

Податотека:The Elephant Celebes.jpg

Уметниците во Берлин биле под вли?ание на други современи прогресивни културни движе?а, како што се импресионистичките и експресионистичките сликари во Париз, како и кубистите. Исто така, им се восхитувале и на американските прогресивни архитекти. Многу од новите градби изградени во ово? период следеле праволиниски, геометриски стил. Примери за новата архитектура вклучуваат ги зградата Баухаус од Гропиус, Грос Шауспиелхаус и А?ншта?новата кула.

Ме?утоа, не сите биле задоволни со промените кои се случувале во културата на Ва?мар. Конзервативците и реакционерите стравувале дека Германи?а ги изневерува не?зините традиционални вредности усво?ува??и популарни стилови од странство, особено оние што Холивуд ги популаризирал во американските филмови, додека ?у?орк станал глобален главен град на модата. Германи?а била поподложна на американизаци?а, поради блиските економски врски предизвикани од планот на Доус.

Во 1929 година, три години по добива?ето на Нобеловата награда за мир во 1926 година, Штресман починал од срцев удар на 51-годишна возраст. Кога берзата во ?у?орк се урнала во октомври 1929 година, американските заеми пресушиле и остриот пад на германската економи?а ги довела ?Златните дваесетти“ до ненадеен кра?.

Соци?ална политика

За време и по револуционерниот период биле спроведени широк спектар на прогресивни соци?ални реформи. Извршниот совет на Работничкиот и Во?ничкиот совет, коалици?а во ко?а биле мнозинството соци?алдемократи, независни соци?алдемократи, работници и во?ници, го вовел осумчасовниот работен ден, ги вратил демобилизираните работници, ги ослободил политичките затвореници, ?а укинал цензурата за печатот, ги зголемил работничките бенефиции за старост, боледува?е и невработеност и на работниците им дале неограничено право да се организираат во синдикати. На имотите им било потешко да ги отпуштат работниците и да ги спречат да заминат кога сакаат. Според Привремениот акт за зем?оделски труд од 23 ноември 1918 година, нормалниот период на известува?е за раководството и пове?ето работници резиденти бил одреден на шест недели. Дополнително, дополнителната директива од декември 1918 година прецизирала дека работничките и децата имаат право на петнаесетминутна пауза доколку работат поме?у четири и шест часа, триесет минути за работните денови во трае?е од шест до осум часа и еден час за подолги денови. Со декрет на 23 декември 1918 година биле формирани комитети (составени од претставници на работниците ?во нивниот однос со работодавачот“) за заштита на правата на работниците. Било воспоставено и правото на колективно договара?е, а било задолжително ?избор на работнички комитети за имоти и формира?е комисии за помирува?е“. Со декрет на 3 февруари 1919 година било отстрането правото на работодавачите да доби?ат ослободува?е за домашните службеници и зем?оделските работници. Во 1919 година, законодавството предвидувало максимално работно време од 48 часа неделно, ограничува?а за но?на работа, полу-празник во сабота и пауза од триесет и шест часа континуиран одмор во текот на неделата.

Со декретот од 3 февруари 1919 година, владата на Еберт повторно ?а вовел првобитната структура на одборите за здравствено осигурува?е според закон од 1883 година, со една третина работодавци и две третини работници. Од 28 ?уни 1919 година, одборите за здравствено осигурува?е биле избирани од самите работници. Истата година, здравственото осигурува?е било проширено на сопругите и ?ерките без сопствен приход, лицата само делумно способни за профитабилно вработува?е, лицата вработени во приватни задруги и лицата вработени во ?авните задруги.

Привремената наредба од ?ануари 1919 година во врска со условите за зем?оделска работа утврдила максимум 2.900 часа годишно, распределени во осум, десет и единаесет часа дневно во периоди од четири месеци. Кодексот од ?ануари 1919 година им ги давала на работниците на зем?иштето истите законски права што ги уживале индустриските работници, додека нацрт-законот ратификуван истата година ги обврзало државите да основаат здружени?а за зем?оделски населби кои ?биле обдарени со приоритетно право на купува?е фарми над одредена големина. “.

Под покровителство на Мати?ас Ерцбергер биле воведени низа прогресивни даночни реформи, вклучува??и зголемува?е на даноците на капиталот и зголемува?е на на?високата стапка на данок на доход од 4% на 60%. Според владиниот декрет од 3 февруари 1919 година, германската влада го исполнила бара?ето на здружени?ата на ветерани целата помош за инвалидите и нивните издржувани лица да ?а преземе централната влада (со што ?а преземала и одговорноста за оваа помош) и да се прошири во мирно време, националната мрежа на државни и окружни бироа за благососто?ба кои биле формирани за време на во?ната за да ги координираат соци?алните служби за воените вдовици и сирачи?ата.

Законот за благососто?ба на младите од 1922 година ги обврзал сите општини и држави да основаат канцеларии за млади задолжени за заштита на децата, а исто така го кодифицирала правото на образование за сите деца, додека биле донесени закони за регулира?е на кириите и зголемува?е на заштитата за станарите во 1922 година и 1923. Покриеноста на здравственото осигурува?е била проширена и на другите категории на население за време на постое?ето на Ва?марската Република, вклучува??и ги морнарите, лу?ето вработени во образовниот и соци?алниот сектор и сите примарни издржувани лица. Различни подобрува?а биле направени и во бенефициите за невработеност, иако во ?уни 1920 година максималниот износ на надоместок за невработеност што можел да го добие едно четиричлено семе?ство во Берлин од 90 марки бил многу под минималниот трошок за егзистенци?а од 304 марки.

Во 1923 година, олеснува?ето на невработеноста било консолидирано во редовна програма за помош по економските проблеми таа година. Во 1924 година, била воведена современа програма за ?авна помош, а во 1925 година била реформирана програмата за осигурува?е од несре?и, дозволува??и болестите кои биле поврзани со одредени видови на работа да станат осигурливи ризици. Дополнително, во 1927 година била воведена национална програма за осигурува?е при невработеност Изградбата на станови исто така била значително забрзана во периодот на Ва?мар, со над 2 милиони нови домови кои биле изградени поме?у 1924 и 1931 година и дополнителни 195.000 модернизирани.

Обновена криза и пад (1930–1933)

Почеток на големата депреси?а

Во?ниците на германската арми?а ги хранат сиромашните во Берлин, 1931 година

Бруто национален производ (прилагоден на инфлаци?ата) и индекс на цени во Германи?а, 1926–1936 година. Периодот поме?у 1930 и 1932 година е обележан со тешка дефлаци?а и рецеси?а.

Стапката на невработеност во Германи?а поме?у 1928 и 1935 година. За време на политиката на Брунинг на дефлаци?а (означена со виолетова), стапката на невработеност се зголемила од 15,7% во 1930 година на 30,8% во 1932 година.

Водачот на Комунистичката парти?а (КПГ) Ернст Талман (личност во преден план со крената стегната тупаница) и членовите на Со?узот на победници на црвениот фронт (RFB), 1927 г.

Резултати од федералните избори 1919–1933: Комунистичката парти?а (КПГ) (зелена) и Нацистичката парти?а (НСДАП) (кафеава) биле радикални непри?атели на Ва?марската Република. Напливот на невработеност за време на Големата депреси?а довело до радикализаци?а на многу гласачи. Нацистичката парти?а се зголемила за 3% од вкупните гласови во 1928 година на 44% во 1933 година, додека Германската национална народна парти?а (ГННП) (портокалова) го загубила своето конзервативно крило и последователно се приклучила на радикалната опозици?а во 1929 година

Водачот на нацистичката парти?а (НСДАП) Адолф Хитлер ги поздравува членовите на Штурмабта?лунг во Брауншва?г, Долна Саксони?а, 1932 година

Во 1929 година, почетокот на Големата депреси?а предизвикала тежок економски шок во Германи?а, ко? бил влошен од европската банкарска криза од 1931 година. Кревката економи?а на Германи?а била одржувана со дава?е заеми преку планот на Доус (1924) и Планот на ?анг (1929). Кога американските банки ?а повлекле сво?ата кредитна лини?а за германските компании, брзиот пораст на невработеноста не можела да се спречи со конвенционални економски мерки. Невработеноста потоа драматично пораснала, на 4 милиони во 1930 година, и на изборите во Ра?хстагот во септември 1930 година, Национал-соци?алистичката германска работничка парти?а (НСДАП), дотогаш мала екстремно десничарска парти?а, го зголемила сво?от дел од гласовите на 19%, станува??и втора по големина парти?а во Германи?а, додека Комунистичката парти?а на Германи?а (КПД) добила 23 места. Преминот кон политичките екстреми го направил нестабилниот коалициски систем со ко? владеел секо? ва?марски канцелар сè понефункционален. Последните години на Ва?марската Република биле нарушени со уште поголема системска политичка нестабилност од претходните години, а политичкото насилство се зголемило. Четворица канцелари (Ха?нрих Брунинг, Франц фон Папен, Курт фон Шла?хер) и, од 30 ?ануари до 23 март 1933 година, Адолф Хитлер, управувале преку претседателски декрет наместо парламентарни консултации. Тоа ефективно го направил парламентот немо?ен како средство за спроведува?е на уставни контроли и рамнотежи.

Брунинг и првиот претседателски кабинет (1930–1932)

На 29 март 1930 година, на поттик на генералот Курт фон Шла?хер, претседателот Пол фон Хинденбург го назначил финансискиот експерт Ха?нрих Брунинг за наследник на Херман Милер (СПД), чи?а петпартиска коалици?а се распаднала на 27 март за тоа како да се финансира зголемените трошоци за надоместок за невработеност. Се очекувало новата влада да води политичка промена кон конзервативизам.

Биде??и Брунинг немал мнозинска поддршка во Ра?хстагот, то? станал, преку употребата на вонредните овластува?а доделени на претседателот на Ра?хот со член 48 од уставот, првиот ва?марски канцелар ко? работел независно од парламентот. Откако Ра?хстагот се спротивставил на нацрт-законот за реформа на финансиите на Германи?а, то? бил донесен во итен декрет од Хинденбург. На 18 ?ули, како резултат на противе?ето на СПД, КПГ, ГННП и малиот контингент членови на НСДАП, Ра?хстагот повторно го отфрлил предлог-законот со мала разлика. Веднаш потоа, Брунинг поднел декрет од претседателот за распушта?е на Ра?хстагот. Последователните општи избори на 14 септември резултирале со огромна политичка промена во Ра?хстагот: 18,3% од гласовите заминале на НСДАП, пет пати пове?е од процентот што го освоила парти?ата во 1928 година Како резултат на тоа, пове?е не било можно, дури и со голема коалици?а, да се формира прорепубликанско мнозинство кое ?е ги исклучи КПГ, ДНВП и НСДАП. Ситуаци?ата довела до зголемува?е на бро?от на ?авни демонстрации и случаи на паравоено насилство организирани од НСДАП.

Поме?у 1930 и 1932 година, Брунинг вовел политика на дефлаци?а и драстично намалува?е на државните расходи. Ме?у другите мерки, то? целосно ги запрел сите задолжителни ?авни пла?а?а за програмата за осигурува?е за невработеност воведена во 1927 година, што резултирало со повисоки придонеси од работниците и помалку бенефиции за невработените. Нагло се намалиле и надоместоците за болните, инвалидите и пензионерите. Тоа предизвикал дефлациска внатрешна девалваци?а со тоа што ?а принудило економи?ата да ги намали цените, кириите, платите за 20% биде??и планот на ?анг не дозволувал девалваци?а на Ра?хсмаркот.

До кра?от на 1931 година Хинденбург и Шла?хер почнале да размислуваат за отфрла?е на Брунинг во корист на сместува?е на Алфред Хугенберг од ГННП и Адолф Хитлер. На 30 ма? 1932 година, Брининг конечно ?а изгубил поддршката на Хинденбург околу праша?ето за источната помош и поднел оставка како канцелар.

Денешниот консензус е дека политиките на Брунинг ?а влошиле германската економска криза и растечката фрустраци?а на населението од демократи?ата, што придонело значително за зголемува?е на поддршката за НСДАП на Хитлер.

Папенов кабинет

Тогаш Хинденбург го назначил Франц фон Папен за нов канцелар. То? бил тесно поврзан со индустри?алистичката и зем?опоседничка класа и во?ската. Генералот Курт фон Шла?хер – ко? и самиот станал министер на Ра?хсверот – ги избрал членовите на кабинетот на Папен, ко? станал познат како ?Кабинет на бароните“. То? продолжил да управува со претседателски декрет како и кабинетите на Брунинг.

На 16 ?уни Папен ?а укинал забраната за нацистичката Штурмабта?лунг (СА) и Шуцштафел (СС) ко?а била воведена на 13 април под владата на Брунинг. Користе??и го политичкото насилство што се случувало за време на изборната кампа?а во Ра?хстагот како изговор, то? ?а соборил коалициската влада на Пруси?а предводена од СПД во прускиот државен удар (Preu?enschlag) од 20 ?ули. Со итен декрет то? се прогласил себеси за комесар на Ра?хот (Reichskommissar) на Пруси?а, чекор што дополнително ?а ослабнаки демократи?ата на Ва?марската Република.

Избори од ?ули 1932 година

Според претходен договор со Хинденбург и Хитлер, Папен го распуштил Ра?хстагот на 4 ?уни 1932 година и повикал на нови избори со надеж дека Нацистичката парти?а ?е освои на?многу места и ?е му дозволи да формира авторитарна влада. Општите избори на 31 ?ули 1932 година донеле големи придобивки за Комунистичката парти?а и нацистите, кои освоиле 37,3% од гласовите, што е нивна висока оценка на слободните избори. Нацистичката парти?а ги заменила соци?алдемократите како на?голема парти?а во Ра?хстагот, иако не добила мнозинство.

Непосредно праша?е било каква улога ?е има Нацистичката парти?а во владата на зем?ата. Хитлер одбил министерство под Папен и побарал канцеларство за себе, но бил отфрлен од Хинденбург на 13 август 1932 година. Биде??и сè уште немало мнозинство во Ра?хстагот за ко?а било влада, Ра?хстагот повторно бил распуштен, а изборите се одржале со надеж дека ?е произлезе стабилно мнозинство.

Кабинетот на Шла?хер

Изборите на 6 ноември 1932 година дале 33% за нацистите, два милиони гласачи помалку отколку на претходните избори. Курт фон Шла?хер го принудил Франц фон Папен да поднесе оставка и самиот го наследил Папен како канцелар на 3 декември. Шла?хер, пензиониран армиски офицер, се развил во атмосфера на не?асност и интриги што ?а опфа?ала републиканската воена политика. То? со години бил во таборот на оние кои ?а поддржувале конзервативната контрареволуци?а. Храбриот и неуспешен план на Шла?хер бил да изгради мнозинство во Ра?хстагот со обединува?е на синдикалистичките леви крила на различните партии, вклучува??и го и она на нацистите предводени од Грегор Штрасер. Ниту оваа политика не се покажала успешна.

Постер за националистичката коалици?а ?Црно-бело-црвена“ на Алфред Хугенберг (лидер на ГННП ), Франц фон Папен и Франц Селд

Во ово? краток прекин на претседателската диктатура, Шла?хер ?а презел улогата на ?соци?алистички генерал“ и стапил во односи со христи?анските синдикати, релативно левата страна на нацистичката парти?а, па дури и со соци?алдемократите. Шла?хер планирал некаква работна влада под неговото генералство. Но, офицерите на Ра?хсверот не биле подготвени за ова, работничката класа имала природна недоверба кон нивните идни со?узници, а на големите капиталисти и зем?опоседници исто така не им се допаднале плановите.

Хитлер дознал од Папен дека генералот не добил од Хинденбург овластува?е да го укине парламентот на Ра?хстагот, додека секое мнозинство од местата го добило. Кабинетот (според претходното толкува?е на член 48) пресудил без седница на Ра?хстаг, ко? можел да гласа само за сопствено распушта?е. Хитлер, исто така, дознал дека сите минати осакатени долгови на нацистите требало да бидат олеснети од германскиот голем бизнис.

На 22 ?ануари, напорите на Хитлер да го убеди Оскар фон Хинденбург, синот на претседателот и доверлив човек, вклучувале закани дека ?е поднесе кривична при?ава поради неправилностите на оданочува?ето на имотот на претседателот Но?дек; иако 20 квадратни километри набргу биле доделени на имотот на Хинденбург. Маневриран од Папен и Хитлер за плановите за новиот кабинет, и откако ?а изгубил довербата на Хинденбург, Шла?хер побарал нови избори. На 28 ?ануари, Папен го опишал Хитлер на Пол фон Хинденбург како само малцински дел од алтернативната влада уредена од Папен. Четирите големи политички движе?а, СПД, комунистите, Центарот и нацистите биле во опозици?а.

На 29 ?ануари, Хитлер и Папен ?а спречиле во последен момент заканата за офици?ално санкционирано презема?е на Ра?хсверот, а на 30 ?ануари 1933 година Хинденбург ?а прифатил новата коалици?а Папен-Хитлер, при што нацистите имале само три од единаесетте места во кабинетот: Хитлер како канцелар, Вилхелм Фрик како министер за внатрешни работи и Херман Геринг како министер без ресор. Подоцна истиот ден, на првиот состанок на владата присуствувале само две политички партии, кои претставувале малцинство во Ра?хстагот: нацистите и Германската национална народна парти?а (ГННП), предводена од Алфред Хугенберг, со 196 и 52 места соодветно. Гледа??и ги 70-те (плус 20 на Баварската народна парти?а) места на Парти?ата на Католичкиот центар, Хитлер ги одбил бара?ата на нивниот водач за уставни ?отстапки“ (кои се за заштита) и планирал распушта?е на Ра?хстагот.

Хинденбург, и покра? неговите сомнева?а за целите на нацистите и за Хитлер како личност, неволно се согласил со теори?ата на Папен дека, со нацистичката поддршка на народот во опа?а?е, Хитлер сега може да биде контролиран како канцелар. Ово? датум, наречен од нацистите како Machtergreifung (зазема?е на власта), вообичаено се смета за почеток на Нацистичка Германи?а.

Кра? на Ва?марската Република

Канцеларството на Хитлер (1933)

Хитлер положил заклетва како канцелар утрото на 30 ?ануари 1933 година на она што некои наб?удувачи подоцна го опишале како кратка и рамнодушна церемони?а. До почетокот на февруари, само една недела по презема?ето на канцеларската функци?а од страна на Хитлер, владата почнала да ?а стега опозици?ата. Состаноците на левичарските партии биле забранети, а дури и некои од умерените партии ги на?шле нивните членови загрозени и нападнати. Мерките со изглед на законитост ?а потиснале Комунистичката парти?а во средината на февруари и вклучиле во очигледно незаконски апсе?а на пратениците на Ра?хстагот.

На 27 февруари 1933 година Ра?хстагот изгорел до темел, за што бил обвинет за подметнува?е пожар од страна на холандскиот советски комунист Маринус ван дер ?убе. Ме?утоа, во 2019 година, била откриена заклетва што ?а сокрил истакнат германски историчар од нацистичкиот период. Во из?авата од 1950-тите, поранешен припадник на паравоената единица СА на нацистите се заколнал дека но?та на пожарот во Ра?хстагот, то? бил дел од групата СА што го избркала Ван дер ?убе од амбуланта до Ра?хстагот, каде што забележале ?чуден мирис на горе?е и облаци од чад се извираа низ собите“. Пожарот ко? ве?е бил подметнат кога Дер ?убе бил насилно донесен таму од страна на СА, како и непосредната употреба на настанот од страна на нацистичката влада за презема?е на власта, довела до тоа многу современи историчари да потврдат дека СА играла улога во подметнува?ето пожар, како напад под лажно знаме. Хитлер ?а обвинил КПГ за пожарот (иако Ван дер ?убе не бил член на парти?ата) и го убедил Хинденбург да издаде Уредба за пожар во Ра?хстагот следниот ден. Указот се повикал на членот 48 од Уставот на Ва?мар и ?на неодредено време суспендира?е“ голем бро? уставни заштити на гра?анските слободи, дозволува??и и на нацистичката влада да преземе брза акци?а против политички состаноци, апсе?е и убива?е на комунистите.

Хитлер и нацистите ги искористиле германската државна радиодифузи?а и воздухопловните капацитети во масовен обид да го поколебаат електоратот, но овие избори донеле мало мнозинство од 16 места за коалици?ата НСДАП-ДНВП. На изборите <i id="mwBCA">во Ра?хстагот</i>, кои се одржале на 5 март 1933 година, НСДАП добила 17 милиони гласови. Гласовите на комунистичките, соци?алдемократите и католичкиот центар останале цврсти. Ова биле последните пове?епартиски избори во Ва?марската република и последните пове?епартиски целосно германски избори во последните 57 години.

Хитлер им се обратил на различните групи, нагласува??и ?а неопходноста од дефинитивно решение за посто?аната нестабилност на Ва?марската Република. То? тогаш ги обвинил комунистите за проблемите на Германи?а, дури и им се заканил на нивните животи на 3 март. Поранешниот канцелар Ха?нрих Брунинг об?авил дека неговата Централна парти?а ?е се спротивстави на каква било уставна промена и апелирал до претседателот да спроведе истрага за пожарот во Ра?хстагот. Успешниот план на Хитлер бил да го поттикне она што останало од сега ве?е осиромашениот од комунистите Ра?хстаг да му даде, и на Владата, овластува?е да издава декрети со сила на закон. Дотогашната претседателска диктатура со ова требало да си даде нова правна форма.

На 15 март, на првиот состанок на владата присуствувале двете коалициски партии, кои претставувале малцинство во Ра?хстагот: нацистите и ГННП предводени од Алфред Хугенберг (288 + 52 места). Според Нирнбершкиот судски процес, првиот ред на работа на оваа владина седница бил како конечно да се постигне целосна контрареволуци?а со помош на уставно дозволениот Акт за овластува?е, за ко? било потребно парламентарно мнозинство од 66%. Ово? акт би го довел Хитлер и НСДАП кон неговата цел за неограничени диктаторски овластува?а.

Состанок на кабинетот на Хитлер во средината на март

На состанокот на владата на 15 март, Хитлер го вовел Актот за овластува?е, ко? би го овластил кабинетот да донесе закон без одобрение од Ра?хстагот. Во ме?увреме, единственото преостанато праша?е за нацистите било дали Католичката централна парти?а ?е го поддржи Актот за овластува?е во Ра?хстагот, со што ?е обезбеди ?²?₃ потребно мнозинство за да се ратификува законот со ко? ?е се измени уставот. Хитлер ?а изразил сво?ата увереност дека ?е ги придобие гласовите на центарот. Хитлер е забележан на Нирнбершкиот процес како сигурен за евентуалната капитулаци?а на Централната парти?а на Германи?а и на то? начин ги отфрла сугестиите на ГННП за ?балансира?е“ на мнозинството преку дополнителни апсе?а, ово? пат на соци?алдемократите. Хитлер, сепак, ги уверил своите коалициски партнери дека апсе?ата ?е продолжат по изборите и, всушност, околу 26 соци?алдемократи од СПД биле физички отстранети. Откако секо?дневно се сретнале со водачот на Центарот, монси?ор Лудвиг Кас и други лидери на синдикатот на Центарот и им негирал значително учество во владата, преговорите станале успешни во однос на гаранциите за католичките државни службеници и праша?ата за образованието.

На последниот внатрешен состанок на Центарот пред дебатата за Актот за овластува?е, Кас не изразил претпочита?е или сугести?а за гласа?ето, но како начин за ублажува?е на противе?ето на членовите на Центарот за доделува?е дополнителни овластува?а на Хитлер, Кас некако договорил писмо на уставна гаранци?а од самиот Хитлер пред неговото гласа?е со центарот en bloc во корист на Актот за овластува?е. Оваа гаранци?а на кра?от не беила дадена. Кас, претседател на парти?ата од 1928 година, имал силни врски со државниот секретар на Ватикан, подоцна папа Пи? XII. За возврат да ?а вети сво?ата поддршка за чинот, Кас ги искористил своите врски со Ватикан за да се подготви и да го подготви долго посакуваниот Ра?хсконкордат на Светата Столица со Германи?а (може само со соработка на нацистите).

Лудвиг Кас се смета заедно со Папен како една од двете на?важни политички фигури во создава?ето на нацистичкиот режим.

ОПреговори за актот за овластува?е

На 20 март, започнаа преговорите поме?у Хитлер и Фрик од една страна и водачите на Католичката централна парти?а (Центрум) - Кас, Штегервалд и Хакелсбургер од друга страна. Целта била да се договорат условите под кои Центарот ?е гласа за Овозможувачкиот акт. Поради тесното мнозинство на нацистите во Ра?хстагот, поддршката на Центарот била неопходна за да се добие потребното двотретинско мнозинство гласови. На 22 март, преговорите завршиле; Хитлер ветил дека ?е го продолжи постое?ето на германските покраини, се согласил да не го користи новото доделува?е мо? за промена на уставот и ветил дека ?е ги задржи членовите на Центрум во државната служба. Хитлер, исто така, ветил дека ?е ги заштити католичките конфесионални училишта и ?е ги почитува конкордатите потпишани ме?у Светата столица и Бавари?а (1924), Пруси?а (1929) и Баден (1931). Хитлер, исто така, се согласил да ги спомене овие ветува?а во неговиот говор пред Ра?хстагот пред гласа?ето за Законот за овозможува?е.

Свеченото отвора?е на Ра?хстагот на 21 март се одржало во гарнизонската црква во Потсдам, светилиште на пруси?анизмот, во присуство на многу ?ункерски зем?опоседници и претставници на импери?алната воена каста. Ово? импресивен и често емотивен спектакл - оркестриран од ?озеф Гебелс - имал за цел да ?а поврзе владата на Хитлер со германското царско минато и да го прикаже нацизмот како гарант за иднината на наци?ата. Церемони?ата помогнала да се убеди пруската воена елита на ?старата гарда“ во почитта на Хитлер на нивната долга традици?а и, за возврат, произвела релативно убедлив став дека владата на Хитлер има поддршка од традиционалниот заштитник на Германи?а - Арми?ата. Таквата поддршка ?авно ?е сигнализира вра?а?е на конзервативизмот за да се ограничат проблемите што ?а засегаат Ва?марската република и дека стабилноста можеби е при рака. Во циничен и политички умешен потег, Хитлер се поклонил со очигледно понизност со почит пред претседателот и фелдмаршал Хинденбург.

Донесува?е на законот

Ра?хстагот се состанал на 23 март 1933 година во операта Крол, а на пладневното отвора?е, Хитлер одржал историски говор, изгледа??и надворешно смирен и помирлив. Хитлер претставил привлечна перспектива за почит кон христи?анството со оддава?е почит на христи?анските вери како ?суштински елементи за заштита на душата на германскиот народ“. То? ветил дека ?е ги почитува нивните права и из?авил дека ?амбици?ата на неговата влада е мирен договор ме?у црквата и државата“ и дека се надева ?да ги подобри [нивните] при?ателски односи со Светата столица“. Ово? говор особено имал за цел идното признава?е од страна на именуваната Света Столица, а со тоа и на гласовите на Парти?ата на Центар, а се осврнал на многуте грижи што Кас ги искажал за време на претходните разговори. Затоа, се смета дека Кас имал удел во изготвува?ето на говорот. Кас, исто така, се наведува дека ?а изразил желбата на Светата столица за Хитлер како бедем против атеистичкиот руски нихилизам претходно уште во ма? 1932 година

Хитлер ветил дека Законот не го загрозува постое?ето ниту на Ра?хстагот ниту на Ра?хсратот, дека авторитетот на претседателот останува недопрен и дека покраините нема да бидат укинати. За време на излага?ето, другите партии (особено центарот) се состанале за да разговараат за нивните намери.

Во дебатата пред гласа?ето за актот, Хитлер ?а оркестрирал целосната политичка закана на неговите паравоени сили, како што е Штурмабта?лунг на улиците за да ги заплаши неволните пратеници на Ра?хстагот да го одобрат Законот. 81 места на комунистите биле празни по Уредбата за пожар во Ра?хстагот и други помалку познати процедурални мерки, со што биле исклучени нивните очекувани гласови ?Не“ од гласа?ето. Ото Велс, лидерот на соци?алдемократите, чии места на сличен начин биле исцрпени од 120 на под 100, бил единствениот говорник што ?а бранел демократи?ата и во залуден, но храбар напор да го негира Хитлер. То? одржал говор критички настроен кон напушта?ето на демократи?ата кон диктатурата. На ова, Хитлер пове?е не можел да го задржи сво?от гнев.

Во неговиот возвратен одговор до Велс, Хитлер се откажал од претходните преправа?а за смирени државнички способности и испорачал карактеристично вреска?е, ветува??и дека ?е ги истреби сите комунисти во Германи?а и им се заканувал и на соци?алдемократите на Велс. То? дури и не сакал нивна поддршка за предлог-законот. ?Германи?а ?е стане слободна, но не преку вас“, извикал то?. Во ме?увреме, ветената писмена гаранци?а на Хитлер до монси?ор Кас се пишувала, таа била наведена на Кас и со тоа Кас станал убеден тивко да ги достави гласовите на блокот на Центарот за актот за овластувае во секо? случа?. Законот - формално насловен како ?Закон за отстранува?е на невол?а од лу?ето и Ра?хот“ - бил усвоен со гласови од 444 ?за“. Само СПД гласала против законот. Секо? друг член на Ра?хстагот, без разлика дали е од на?големата или на?малата парти?а, гласала за Законот. То? стапил на сила следниот ден, 24 март.

Последици

Донесува?ето на Законот за овластува?е од 1933 година се смета дека го означува кра?от на Ва?марската Република и почетокот на нацистичкиот период. То? го овластил кабинетот да донесува закони без одобрение на Ра?хстагот или претседателот и да донесува закони што се спротивни на уставот. Пред изборите во март 1933 година, Хитлер го убедил Хинденбург да го об?ави Декретот за пожар во Ра?хстагот користе??и го членот 48, ко? ? дава овластува?е на владата да ги ограничи ?правата на хабеас корпус [...] слободата на печатот, слободата на организира?е и собира?е, приватноста на поштенските, телеграфските и телефонските комуникации“ и легализирани налози за претрес и конфискаци?а ?надвор од законските граници инаку пропишани“. Ова имало за цел да спречи каква било акци?а против владата од страна на комунистите. Хитлер ги користел одредбите од Законот за овозможува?е за да го спречи можното противе?е на неговата диктатура од други извори, во кои бил главно успешен: во месеците по донесува?ето на Законот, сите германски партии настрана од НСДАП биле забранети или принудени да се распуштаат, сите синдикати биле распуштени и сите медиуми биле ставени под контрола на Министерството за ?авно просветлува?е и пропаганда на Ра?хот (со делумно исклучок на Франкфуртер ца?тунг). Ра?хстагот потоа бил распуштен од Хинденбург и биле распишани предвремени еднопартиски избори во ноември 1933 година, дава??и му на НСДАП целосна контрола.

Уставот од 1919 година никогаш не бил формално укинат, но Законот за овластува?е значел дека де факто законот е мртов. Ра?хстагот бил ефикасно елиминиран како активен играч во германската политика. Се состанувал само спорадично до кра?от на Втората светска во?на, немало дебати и донел само неколку закони; за сите цели, то? бил сведен на обична сцена за говорите на Хитлер. Другиот дом на германскиот парламент (Ра?хсратот) бил офици?ално укинат на 14 февруари 1934 година со ? Законот за укинува?е на Ра?хсратот“; оваа одлука била ?асно крше?е на Законот за овластува?е, ко? предвидувал дека законите донесени под негова надлежност не можат да вли?аат на институциите на било ко? Дом. Ме?утоа, во тоа време, нацистите станале закон сами за себе, и овие постапки никогаш не биле оспорени на суд.

На 2 август 1934 година, Хинденбург починал од рак на белите дробови, со што ?а елиминирал секо?а преостаната пречка за целосна нацистичка доминаци?а; еден ден пред неговата смрт, кабинетот на Хитлер го усвоил ? Законот за шефот на државата на германскиот Ра?х“ со ко? овластува?ата на претседателот по неговата смрт, вклучително и како Врховен командант на вооружените сили, ги префрлува на новата функци?а ? Фирер и Ра?х Канцелар“, дава??и му на Хитлер целосна мо? над целиот Ра?х без никаква можност за проверки и рамнотежи. Оваа акци?а подоцна била ратификувана со кра?но недемократски референдум. Ова, заедно со ремилитаризаци?ата на Ра?нската област во 1936 година, ги отфрлила последните останки на Ва?марската Република.

Причини за неуспех

Причините за колапсот на Ва?марската Република се предмет на континуирана дебата. Можеби била осудена на пропаст од самиот почеток, биде??и дури и на умерените не им се допа?ала, а екстремистите и од левицата и од десницата ?а мразеле, ситуаци?а ко?а често се нарекува ?демократи?а без демократи“. Германи?а имала ограничени демократски традиции, а ва?марската демократи?а нашироко се сметала за хаотична. Биде??и политичарите од Ва?мар биле обвинети за Dolchsto? (? прободува?е со нож во грб“), нашироко верувана теори?а дека предава?ето на Германи?а во Првата светска во?на било непотребен чин на предавници, народниот легитимитет на владата бил посто?ано несигурен. Биде??и нормалното парламентарно законодавство пропаднало и било заменето околу 1930 година со низа итни декрети, намалениот народен легитимитет на владата дополнително ги натерало гласачите кон екстремистички партии.

Ниту една единствена причина не може да го об?асни неуспехот на Ва?марската Република. На?често потврдените причини може да се групираат во три категории: економски проблеми, институционални проблеми и улоги на одредени поединци.

Економски проблеми

Ва?марската Република имала некои од на?сериозните економски проблеми што некогаш ги доживеала ко?а било западна демократи?а во истори?ата. Неконтролираната хиперинфлаци?а, огромната невработеност и големиот пад на животниот стандард претставувале примарни фактори. Од 1923 до 1929 година, постоел краток период на економско закрепнува?е, но Големата депреси?а од 1930-тите довела до светска рецеси?а. Германи?а била особено погодена биде??и во голема мера зависела од американските заеми. Тоа станало очигледно кога политичките партии и од десната и од левата страна сакале целосно да ?а распуштат Републиката, со што било невозможно демократско мнозинство во Парламентот.

Ва?марската Република била сериозно погодена од Големата депреси?а. Економската стагнаци?а довела до зголемени бара?а од Германи?а да ги врати долговите кон САД. Во 1926 година, околу 2 милиони Германци биле невработени, што се зголемил на околу 6 милиони во 1932 година, при што многумина ?а обвинувале Ва?марската Република. Биде??и Ва?марската Република била многу кревка во текот на своето постое?е, депреси?ата била катастрофална и одиграла голема улога во доа?а?ето на нацистите.

Пове?ето Германци сметале дека Верса?скиот договор е казнен и понижувачки документ биде??и ги принудило да ги предадат областите богати со ресурси и да платат огромни суми на компензаци?а. Казнените репарации предизвикале вознемиреност и незадоволство, но вистинската економска штета што произлегува од Верса?скиот договор е тешко да се утврди. Додека офици?алните репарации биле значителни, Германи?а на кра?от платила само мал дел од нив. Сепак, репарациите ?а оштетиле германската економи?а со обесхрабрува?е на пазарните заеми, што ?а принудило владата на Ва?мар да го финансира сво?от дефицит со печате?е пове?е валути, предизвикува??и неконтролирана хиперинфлаци?а. На почетокот на 1920 година, 50 марки биле еквивалентни на еден американски долар. До кра?от на 1923 година, еден американски долар бил еднаков на 4.200.000.000.000 марки.

Дополнително, брзото распа?а?е на Германи?а во 1919 година со вра?а?ето на разочараната арми?а, брзата промена од можна победа во 1918 година од Договорот Брест-Литовск до пораз во 1919 година со Верса?скиот договор и политичкиот хаос можеби довеле до екстремен национализам. Историчарот од Принстон, Харолд ?е?мс, тврди дека постоела ?асна врска поме?у економскиот пад и лу?ето кои се свртуваат кон екстремистичката политика.

Институционални проблеми

Широко се верува дека уставот од 1919 година имал неколку слабости, што го направило веро?атно евентуалното воспоставува?е диктатура, но не е познато дали поинаков устав би можел да го спречи подемот на нацистичката парти?а. Сепак, уставот на Западна Германи?а од 1949 година (Основниот закон на Со?узна Република Германи?а) генерално се смета за силен одговор на овие недостатоци.

• Институци?ата Ра?хспразидент често се сметала за Ерсацка?зер (?заменски цар“), обид да се заменат царевите со слично силна институци?а со цел да се намали партиската политика. Членот 48 од Уставот му дал на претседателот овластува?е ?да ги преземе сите неопходни чекори“ доколку ??авниот ред и безбедност се сериозно нарушени или загрозени“. Иако била наменета како итна клаузула, таа често се користела пред 1933 година за издава?е декрети без поддршка од Парламентот и исто така го олеснувала Гла?хшалтунг.
• За време на Ва?марската Република, било прифатено дека законот не мора да одговара на уставот сè додека има поддршка од две третини од парламентот, истото мнозинство било потребно за промена на уставот. Тоа било преседан за Законот за овластува?е од 1933 година. Основниот закон од 1949 година барал експлицитна промена на формулаци?ата и забранувал укинува?е на основните права или федералната структура на републиката.
• Употребата на пропорционална застапеност без големи прагови значело дека парти?ата со мала поддршка може да добие влез во Ра?хстагот. Тоа довело до тоа многу мали партии, некои екстремистички, да градат политички бази во системот и го отежнувало формира?ето и одржува?ето на стабилна коалициска влада, што дополнително придонесувало за нестабилност. За да се спротивстави на проблемот, современиот германски Бундестаг вовел праг од 5 отсто за една парти?а да добие парламентарна застапеност. Сепак, Ра?хстагот на монархи?ата бил фракциониран на сличен степен дури и доколку бил избран со мнозинство гласови (според систем со два круга).
• Ра?хстагот може да го отстрани Ра?хсканцлер од функци?ата дури и ако не можел да се договори за наследник. Употребата на ваква иници?атива за недоверба значело дека од 1932 година, владата не можела да биде на функци?а кога парламентот се собирал. Како резултат на тоа, Grundgesetz (?Основен закон“) од 1949 година пропишува дека канцеларот не може да биде сменет од Парламентот, освен ако не се избере наследник во исто време, познато како ? конструктивно гласа?е за недоверба“.
• Основните права на habeas corpus, светоста на домот, неповредливоста на поштата, слободата на говорот и печатот, слободата на собира?е, слободата на здружува?е (вклучува??и ги и верските здружени?а) и неповредливоста на имотот – членови 114, 115, 117, 118, 123, 124 и 153 од Уставот на Ва?мар – би можеле да бидат суспендирани според член 48. Основниот закон ги наведувал како основни права кои законски не можат да се поништат и во членот 20 (4) го вклучува правото да се спротивстави на обидите за укинува?е на уставниот поредок.

Улогата на поединците

Економската политика на Брунинг од 1930 до 1932 година била предмет на многу дебати. Таа предизвикало многу Германци да ?а идентификуваат Републиката со намалува?е на соци?алните трошоци и екстремно либерална економи?а. Дали имало алтернативи за оваа политика за време на Големата депреси?а е отворено праша?е.

Франц фон Папен, ко? бил канцелар на Германи?а од 30 ма? до 17 ноември 1932 година, го започнал преусеншлаг превратот против Владата предводена од Соци?алдемократската парти?а во Слободната држава Пруси?а, со што бил елиминиран еден од последните потенци?ални бастиони на отпорот на зазема?ето на власта од Хитлер, има??и предвид дека Слободната држава Пруси?а била дом на федералниот главен град Берлин и имала 61% од населението на Ва?марската Република. Папен, исто така, извршил притисок врз Хинденбург да го назначи Хитлер за канцелар и Папен за заменик канцелар во 1933 година во кабинет ко? наводно не бил под доминаци?а на Нацистичката парти?а. Папен и неговите со?узници биле бргу маргинализирани од Хитлер, а то? ?а напуштил владата по Но?та на долгите ножеви во 1934 година, за време на ко?а нацистите убиле некои од неговите со?узници и доверливи лу?е, вклучително и наследникот на Папен и претходникот на Хитлер, Курт фон Шла?хер.

Пол фон Хинденбург станал Ра?хспразидент во 1925 година. Биде??и то? бил стар стилски монархистички конзервативец, то? имал малку изгубена ?убов кон Републиката, но во на?голем дел, то? формално де?ствувал во границите на уставот. Сепак, то? на кра?от - по совет на неговиот син и други блиски до него - го назначил Хитлер за канцелар, со што ефикасно ставил кра? на Републиката по усво?ува?ето на Законот за овластува?е од 1933 година. Дополнително, смртта на Хинденбург во 1934 година ставило кра? на последната пречка за Хитлер да ?а преземе целосната власт во Ва?марската Република.

Германската национална народна парти?а (ГННП), исто така, била обвинета како одговорна за падот на Ва?марската Република поради не?зините ултранационалистички позиции и не?зината неподготвеност да ?а прифати Републиката поради не?зината монархистичка идеологи?а. Во сво?ата книга Подемот и падот на Третиот Ра?х, новинарот и историчар Вили?ам Л напишал дека статусот на ГННП како екстремно десничарска парти?а наместо ме?нстрим конзервативна парти?а е една од главните причини за падот на Ва?марската Република. Според мисле?ето на Ширер, одбива?ето на ГННП да ?заземе одговорна позици?а или во владата или во опозици?ата“ за време на поголемиот дел од постое?ето на Ва?мар, ?а негирало во република ?таа стабилност обезбедена во многу други зем?и од една навистина конзервативна парти?а“. Слично на тоа, конзервативниот британски историчар Сер ?он Вилер-Беннет ?а обвинил ГННП за неуспехот да се помири со Републиката, наведува??и дека ?Под плаштот на ло?алност кон монархи?ата, тие или се држеле настрана или ги саботирале напорите на последователните канцелари да дадат стабилна влада на Републиката. Вистината е дека по 1918 година, многу германски националисти беа под вли?ание на чувствата на нело?алност кон Републиката отколку од ло?алност кон Ка?зерот, и токму то? мотив ги наведе да го дадат сво?от фатален придонес во доведува?ето на Хитлер на власт.“

Наследство

Нацистичката пропаганда имала тенденци?а да ?а опишува Ва?марската Република како период на предавство, дегенераци?а и корупци?а. Целиот период од 1918 до 1933 година бил опишан во пропагандата како ?Времето на системот“ (Systemzeit), додека самата република била позната како ?Систем“(Das System), термин ко? бил усвоен во секо?дневна употреба по 1933 година. Друга нацистичка фраза користена за републиката и не?зините политичари била ? <i>ноемвриските криминалци</i>“ или ?режимот на ноемвриските криминалци“ (германски: November-Verbrecher ), што се однесува на месецот во ко? била основана републиката (ноември 1918 година).

Ва?марската Република им донела демократски права на глас на сите возрасни (вклучува??и ги и жените), осумчасовен работен ден, иновации во медиумите и технологи?ата и пове?е слобода за хомосексуалците. Биле направени нови чекори за правата на трансродовите, кои вклучувале свои публикации, паради и балови. Првата современа клиника за афирмаци?а на трансродови ко?а нудила операции започнала во Ва?марската Република. Сепак, ова било поништено со екстремните хомофобични политики на нацистичка Германи?а.

Според Форин полиси, Ва?марската република се смета за ?на?познат историски пример за ?пропадната“ демократи?а ко?а му се отстапи на фашизмот“.

Конститутивни држави

Пред Првата светска во?на, конститутивните држави на Германското Царство биле 22 помали монархии, три републикански град-држави и Царската територи?а Алзас-Лорен. По територи?алните загуби од Верса?скиот договор и германската револуци?а од 1918-1919 година, останатите држави продолжиле како републики. Поранешните Ернестински во?водства продолжиле накратко како републики пред да се спо?ат за да ?а формираат државата Тиринги?а во 1920 година, освен Саксони?а-Бургота, ко? станал дел од Бавари?а. Овие држави постепено биле укинати под нацистичкиот режим преку процесот Гла?хшалтунг, при што тие биле ефективно заменети со Гау. Сепак, имало две забележителни де ?уре промени. На кра?от на 1933 година, Мекленбург-Штрелиц било споено со Мекленбург-Шверин за да се формира обединет Мекленбург. Второ, во април 1937 година, градот-држава Либек бил формално инкорпориран во Пруси?а со Законот за Големиот Хамбург, очигледно мотивиран од личното несака?е на Хитлер за градот. Пове?ето од преостанатите држави биле формално распуштени од страна на со?узниците на кра?от на Втората светска во?на и на кра?от реорганизирани во современи по?раини во Германи?а.

Наводи

Главни извори

• Henig, Ruth (2002). The Weimar Republic 1919–1933 (eBook. изд.). Routledge. doi:10.4324/9780203046234. ISBN 978-0-203-04623-4.
• Kershaw, Ian (1990). Weimar: Why Did German Democracy Fail?. London: Weidenfeld & Nicolson. ISBN 0-312-04470-4.
• Kershaw, Ian (1998). Hitler 1889–1936: Hubris. London: Allen Lane. ISBN 0-393-04671-0.
• Thoss, Bruno (1994). ?Der Erste Weltkrieg als Ereignis und Erlebnis. Paradigmenwechsel in der westdeutschen Weltkriegsforschung seit der Fischer-Kontroverse“ [The First World War as event and experience. Paradigm Shift in West German World War Research since the Fischer Controversy]. Во Wolfgang Michalka (уред.). Der Erste Weltkrieg: Wirkung, Wahrnehmung, Analyse [The First World War: impact, awareness, analysis]. Piper Series (германски). Munich: Piper. ISBN 978-3-492-11927-6. OCLC 906656746.
• Traverso, Enzo (7 February 2017) [1st pub. Stock (2007)]. Fire and Blood: The European Civil War, 1914–1945. London: Verso. ISBN 978-1-78478-136-1. OCLC 999636811.

Дополнителна литература

• Allen, William Sheridan (1984). The Nazi seizure of Power: the experience of a single German town, 1922–1945. New York, Toronto: F. Watts. ISBN 0-531-09935-0.
• Bennett, Edward W. Germany and the diplomacy of the financial crisis, 1931 (1962) Online free to borrow.
• Berghahn, V. R. (1982). Modern Germany. Cambridge, UK: Cambridge University Press. ISBN 0-521-34748-3.
• Bingham, John (2014). Weimar Cities: The Challenge of Urban Modernity in Germany, 1919–1933. London.
• Bookbinder, Paul (1996). Weimar Germany: the Republic of the Reasonable. Manchester, UK: Manchester University Press. ISBN 0-7190-4286-0.
• Broszat, Martin (1987). Hitler and the Collapse of Weimar Germany. Leamington Spa, New York: Berg and St. Martin's Press. ISBN 0-85496-509-2.
• Childers, Thomas (1983). The Nazi Voter: The Social Foundations of Fascism in Germany, 1919–1933. Chapel Hill: University of North Carolina Press. ISBN 0-8078-1570-5.
• Craig, Gordon A. (1980). Germany 1866–1945 (Oxford History of Modern Europe). Oxford: Oxford University Press. ISBN 0-19-502724-8.
• Dorpalen, Andreas (1964). Hindenburg and the Weimar Republic. Princeton, New Jersey: Princeton University Press. online free to borrow
• Eschenburg, Theodor (1972). Hajo Holborn (уред.). The Role of the Personality in the Crisis of the Weimar Republic: Hindenburg, Brüning, Groener, Schleicher. New York: Pantheon Books. стр. 3–50, Republic to Reich The Making of the Nazi Revolution.
• Evans, Richard J. The Coming of the Third Reich (2003), a standard scholarly survey; part of three volume history 1919–1945.
• Eyck, Erich. A history of the Weimar Republic: v. 1. From the collapse of the Empire to Hindenburg's election. (1962)online free to borrow
• Feuchtwanger, Edgar (1993). From Weimar to Hitler: Germany, 1918–1933. London: Macmillan. ISBN 0-333-27466-0.
• Gay, Peter (1968). Weimar Culture: The Outsider as Insider. New York: Harper & Row.
• Gordon, Mel (2000). Voluptuous Panic: The Erotic World of Weimar Berlin. New York: Feral House.
• Halperin, S. William. Germany Tried Democracy: A Political History of the Reich from 1918 to 1933 (1946) online.
• Hamilton, Richard F. (1982). Who Voted for Hitler?. Princeton, New Jersey: Princeton University Press. ISBN 0-691-09395-4.
• Harman, Chris (1982). The Lost Revolution: Germany 1918–1923. Bookmarks. ISBN 0-906224-08-X.
• Hett, Benjamin Carter (2018). The Death of Democracy: Hitler's Rise to Power and the Downfall of the Weimar Republic. Henry Holt & Company. ISBN 978-1-250-16250-2.
• James, Harold (1986). The German Slump: Politics and Economics, 1924–1936. Oxford, Oxfordshire: Clarendon Press. ISBN 0-19-821972-5.
• Kaes, Anton; Jay, Martin; Dimendberg, Edward, уред. (1994). The Weimar Republic Sourcebook. Berkeley: University of California Press. ISBN 0-520-06774-6.
• Kolb, Eberhard (1988). The Weimar Republic. P.S. Falla (translator). London: Unwin Hyman.
• Lee, Stephen J. (1998). The Weimar Republic. Routledge. стр. 144. ISBN 978-0-415-17178-6.
• McElligott, Anthony, уред. (2009). Weimar Germany. Oxford University Press.
• Mommsen, Hans (1991). From Weimar to Auschwitz. Philip O'Connor (translator). Princeton, New Jersey: Princeton University Press. ISBN 0-691-03198-3.
• Nicholls, Anthony James (2000). Weimar and the Rise of Hitler. New York: St. Martin's Press. ISBN 0-312-23350-7.
• Peukert, Detlev (1992). The Weimar Republic: the Crisis of Classical Modernity. New York: Hill and Wang. ISBN 0-8090-9674-9.
• Rosenberg, Arthur. A History of the German Republic (1936) 370pp online
• Smith, Helmut Walser, уред. (2011). The Oxford Handbook of Modern German History. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-872891-7. ch 18–25.
• Turner, Henry Ashby (1996). Hitler's Thirty Days To Power: January 1933. Reading, Mass.: Addison-Wesley. ISBN 0-201-40714-0.
• Turner, Henry Ashby (1985). German Big Business and the Rise of Hitler. New York: Oxford University Press. ISBN 0-19-503492-9.
• Weitz, Eric D. (2007). Weimar Germany: Promise and Tragedy. Princeton: Princeton University Press. ISBN 978-0-691-01695-5.
• Wheeler-Bennett, John (2005). The Nemesis of Power: German Army in Politics, 1918–1945. New York: Palgrave Macmillan Publishing Company. ISBN 1-4039-1812-0.
• Wheeler-Bennett, Sir John (1967) [1936]. Hindenburg: the Wooden Titan. London: Macmillan.
• Widdig, Bernd (2001). Culture and Inflation in Weimar Germany. Berkeley, CA: University of California Press. ISBN 978-0-520-22290-8.
• Willett, John (1978). The New Sobriety 1917–1933: Art and Politics in the Weimar Period. London: Thames & Hudson. ISBN 978-0-500-27172-8.

Примарни извори

• Boyd, Julia (2018). Travelers in the Third Reich: The Rise of Fascism: 1919–1945. Pegasus Books. ISBN 978-1-68177-782-5.
• Kaes, Anton, Martin Jay and Edward Dimendberg, eds. The Weimar Republic Sourcebook,(U of California Press, 1994).
• Price, Morgan Philips. Dispatches from the Weimar Republic: Versailles and German Fascism (1999), reporting by an English journalist

Историографи?а

• Bryden, Eric Jefferson. "In search of founding fathers: Republican historical narratives in Weimar Germany, 1918–1933" (PhD thesis. University of California, Davis, 2008).
• Fritzsche, Peter (1996). ?Did Weimar Fail?“. The Journal of Modern History. 68 (3): 629–656. doi:10.1086/245345. JSTOR 2946770. S2CID 39454890.
• Gerwarth, Robert. "The past in Weimar History" Contemporary European History 15#1 (2006), pp. 1–22 online
• Graf, Rüdiger. "Either-or: The narrative of 'crisis' in Weimar Germany and in historiography." Central European History 43.4 (2010): 592–615. online
• Haffert, Lukas, Nils Redeker, and Tobias Rommel. "Misremembering Weimar: Hyperinflation, the Great Depression, and German collective economic memory." Economics & Politics 33.3 (2021): 664–686. online
• Von der Goltz, Anna. Hindenburg: Power, Myth, and the Rise of the Nazis (Oxford University Press, 2009)

Надворешни врски

• Documentarchiv.de: Historical documents (на германски)
• National Library of Israel.org: Weimar Republic collection