车讯:或2017年亮相 曝现代全新i30旅行版谍照
| Одра Oder Odra | |
| Река | |
 Поглед на Одра близу Швет
| |
| Зем?и | Чешка, Полска, Германи?а |
|---|---|
| Извор | |
| - место | Ниски ?есеник, Оломоучки округ, Оломоучки кра?, Морави?а, Чешка |
| - височина | 634 м |
| - координати | 49°36′47″N 017°31′15″E / 49.61306°N 17.52083°E |
| Утока | Шче?ински Залив |
| - местоположба | Балтичко Море, Полска |
| - координати | 53°40′19″N 14°31′25″E / 53.67194°N 14.52361°E |
| Должина | 854 км |
| Слив | 118.861 км2 |
| Истек | во устие |
| - просечен | 574 м3/с |
 | |
Одра (германски: Oder; чешки/полски: Odra) — река во Средна Европа. Извира во Чешка и тече (главно кон север и северозапад) низ западна Полска, подоцна создава??и граница долга 187 километри поме?у Полска и Германи?а, дел од лини?ата Одра-Ниса. Реката на кра?от се влева во Шче?инскиот Залив северно од Шче?ин и потоа на три дела (?ивна, Швина и Пене) кои се влеваат во Балтичкото Море.
Име
[уреди | уреди извор]Одра е наречена со различни ими?а на различни ?азици, но современите форми се ме?усебе слични: на англиски и германски: Oder; на чешки, полски и долнолужички: Odra, горнолужички: Wódra; кашупски: òdra; средновековен латински: Od(d)era; ренесансен латински: Viadrus (воспоставено во 1534). Клавди? Птоломе? дава сосем друго име за реката, односно не се однесува на самата Одра, туку на?веро?атно на В?епж.[1][2] На старословенски ?азик, името на реката е Vjodr.[3]
Географи?а
[уреди | уреди извор]Одра е долга 854 километри, од кои 112 километри се на територи?ата на Чешка, 742 километри во Полска (вклучува??и ги и 187. километри како граница поме?у Германи?а и Полска) и е втората на?долга река во Полска (по Висла). Покрива слив од 118.861 км2, од кои 106.056 км2 се од територи?ата на Полска (89%), 7.217 км2 од Чешка (6%) и 5.587 км2 од Германи?а (5%). Реката со канали е поврзана со Хафел, Шпре, Висла и Клодница. Тече низ Шлеското, Ополското, Долношлеското, Лубушкото и Западнопоморското во?водство во Полска и покраините Бранденбург и Мекленбург-Западна Померани?а во Германи?а.
Главната река се влева во Шче?инскиот Залив близу Полице. Шче?инскиот Залив достигнува до островите Узедом (на запад) и Волин (на исток). Поме?у овие два острова, постои тесен канал (Швина) ко?а оди до Померанскиот Залив, ко? претставува дел од Балтичкото Море.
На?големиот град на реката Одра е Вроцлав, во Долна Шлеска.
Пловност
[уреди | уреди извор]Одра е пловна во на?голем дел од не?зината вкупна должина, сè до градот Кожле во горниот тек, каде реката се поврзува со Каналот Гливицки. Горниот дел на реката е канализиран и обезбедува поголеми баржи да пловат поме?у индустриските места околу областа на Вроцлав.
Низводно, реката е слободна за плове?е, поминува??и низ градовите А?зенхитенштат (каде се поврзува со Каналот Одра-Шпре, ко? ?а поврзува преку Шпре со Берлин) и Франкфурт на Одра. Низводно од Франкфурт се влева реката Варта, ко?а обезбедува врска со Позна? и Бидгошч за помали пловила. Ка? Хоензатен реката е поврзана со Каналот Одра-Хафел, ко? повторно ?а поврзува со Берлин.
Близу устието на Одра стигнува во градот Шче?ин, големо приморско пристаниште. На кра?от, реката се влева во Балтичкото Море преку Шче?инскиот Залив и делтата на реката ка? Швиноу?ш?е.[4]
Истори?а
[уреди | уреди извор]Реката за Рим?аните била позната како Viadrus или Viadua на класичен латински ?азик и била дел од Килибарниот пат од Балтичкото Море до Римското Царство. На германски била и е наречена Oder, запишувана во постарите документи како Odera или Oddera во документи на средновековен латински ?азик. Била спомната во Dagome iudex, ко? опишал територи?а на Во?водството Полска по водство на М?ешко I околу 990, како дел од западната граница на во?водството.
Пред да се населат Словените на не?зините брегови, Одра била важен трговски пат во Германи?а и на?често племи?ата на границите биле одредувани од поважните реки.
Во 13 век била изградена првата брана за заштита на зем?оделските површини.
Финовскиот Канал бил изграден за првпат во 1605, поврзува??и ?а Одра со Хафел. По завршува?ето на поправиот Канал Одра-Хафел во 1914 била намалена економската важност.
Поради тоа бил преземен потег од Фридрих Велики, ко? препорачал пренасочува?е на реката во нов и прав канал во мочуришниот дел од зем?ата познат како Одербрух, близу Кистрин. Работите биле изведени во периодот 1746-1753, голем дел од мочуриштето бил овозможен за обработка, а главниот тек успешно бил насочен кон каналот.
Кон кра?от на 19 век биле направени три дополнителни усовршува?а:
- Канализаци?а на главниот тек ка? Бреслау и од вливот на Ниса Кло?ка до устието на Каналот Клодниц, расто?ание од 50 километри. Овие работи биле изведени во 1896.
- Во текот на 1887-1891 бил изграден Каналот Одра-Шпре и ги поврзал двете реки.
- Продлабочува?е и регулира?е на устието и долниот тек.
Со Верса?скиот договор, пловноста на Одра станала предмет на Ме?ународната комиси?а за Одра.[5] Според членовите 363 и 364 на Договорот, Чехословачка добила дел од пристаништето во Штетин (сега Шче?ин), потоа наречена Tschechoslowakische Zone im Hafen Stettin.[6] Договорот потпишан поме?у Чехословачка и Германи?а и управуван од Велика Британи?а бил потпишан на 16 февруари 1929 и требало да заврши во 2028, ме?утоа по 1945, Чехословачка не ?а задржала сво?ата правна позици?а и то? де факто бил поништен во 1938/1939.
На Техеранската конференци?а во 1943, со?узниците одлучиле дека новата источна граница на Германи?а треба да поминува долж Одра[7] но по Втората светска во?на, Одра и Лужичка Ниса ?а создале лини?ата Одра-Ниса, ко?а била одредена од победничките со?узници на Потсдамската конференци?а како нова граница поме?у Полска и Германи?а. Германското население источно од овие две реки било евакуирано од нацистите или побегнало пред налетот на Црвената арми?а. По во?ната, преостанатото население било присилно протерано според Потсдамскиот договор. Источна Германи?а ?а потврдила границата со Полска во 1950, а потоа Западна Германи?а, по период на одбива?е, на кра? ги прифатила границите во 1970. Во 1990 новосоздадената обединета Германи?а и Република Полска потпишале договор за признава?е на не?зините граници.
Градови
[уреди | уреди извор]
Главен тек:
- Острава – Бохумин – Ра?ибуж – Кен?ежин-Козле – Крапковице – Ополе – Бжег – Олава – ?елч-Ласковице – Вроцлав – Бжег Долни – Шчинава – Шлихтингова – Глогув – Битом Одша?ски – Нова Сол – Кросно Оджа?ски – А?зенхитенштат – Франкфурт на Одра – Слубице – Костшин – Цеди?а – Швет – Фираден – Гарц – Грифино – Шче?ин – Полице
Тек ?ивна (поме?у островот Волин и континентална Полска):
Тек Швина (поме?у островите Волин и Узедом):
Шче?ински Залив:
Тек Пене (поме?у островот Узедом и континентална Германи?а):
Наводи
[уреди | уреди извор]- ↑ Claudius Ptolemaios: Geographike Hyphegesis, Kap. 11: Germania Magna. (старогрчки/латински/англиски)
- ↑ Ralf Loock: Mündungen der Flüsse bestimmt.[мртва врска] In: M?rkische Oderzeitung, Frankfurt 2008,3 (M?rz); Ralf Loock: Namenskrimi um Viadrus in: M?rkische Oderzeitung – Journal. Frankfurt 25./26. Nov. 2006, S. 2; siehe auch Alfred Stückelberger, Gerd Gra?hoff (Hrsg.): Ptolemaios – Handbuch der Geographie. Schwabe, Basel 2006, S. 223, ISBN 3-7965-2148-7
- ↑ ?Encyclop?dia Britannica's 9th edition 1870–1890: Oder&“. Архивирано од изворникот на 2025-08-07. Посетено на 2025-08-07.
- ↑ NoorderSoft Waterways Database
- ↑ Комиси?ата била составена од претставници на Чехословачка, Данска, Франци?а, Полска, Шведска и Обединетото Кралство (по еден член од сите) и три члена на Пруси?а, а германската покраина била надлежна за пловниот дел на Одра. Cf. Der Gro?e Brockhaus: Handbuch des Wissens in zwanzig B?nden: 21 Bde., completely revised ed., Leipzig: F. A. Brockhaus, 151928-1935, vol 13 (1932): Dreizehnter Band Mue–Ost, article: 'Oder', pp. 600seq., here p. 601. No ISBN.
- ↑ Cf. Archiwum Państwowe w Szczecinie (State Archive of Szczecin), Rep. 126, Krajowy Urz?d Skarbowy w Szczecinie [1] Архивирано на 24 септември 2020 г.
- ↑ Allen DJ (2003)Лини?а Одра-Ниса: САД, Полска и Германи?а во Студената во?на, Praeger P13
Поврзано
[уреди | уреди извор] |
?Одра“ на Ризницата ? |
- Список на реки во Германи?а
- Список на реки во Полска
- Национален парк Долна долина на Одра
- Лини?а Одра-Ниса
Надворешни врски
[уреди | уреди извор]- Пове?е?азични информации за реката
- Електронски бродски водич Архивирано на 30 декември 2020 г.
- Библиографи?а
Оваа стати?а вклучува текст од об?авено дело кое сега е ?авна сопственост: Chisholm, Hugh, уред. (1911). Encyclop?dia Britannica (11. изд.). Cambridge University Press. Отсутно или празно |title= (help)
|